در مورد لیبی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
کلیات
لیبی با نام رسمی دولت لیبی، کشوری عربی در آفریقای شمالی است که با کشورهای مصر، سودان، چاد، نیجر، الجزایر و تونس هممرز است و پایتخت لیبی، شهر طرابلس است. نخست وزیر موقت این کشور عبدالرحیم الکیب است.
جغرافیا
کشور لیبی با مساحتی در حدود ۱٬۸۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع چهارمین کشور پهناور قاره آفریقا و هفدهمین کشور پهناور جهان است که ۱٫۷ میلیون نفر از جمعیت ۶٫۵ میلیون نفری لیبی در پایتخت این کشور، طرابلس، زندگی میکنند. معنای نام لیبی از جمله یونانی libyans به معنای قوم بربر گرفته شده است.
پیرامون ۹۰ درصد از سرزمین لیبی را بیابان و صحراهای بی آب و علف پوشاندهاست. مناطق نسبتاً سرسبز لیبی در کنارههای دریای مدیترانه قرار گرفته است. هیچ رودخانه دائمی در خاک لیبی وجود ندارد و تنها ۲ درصد خاک آن کاربرد کشاورزی دارد. بخش عمده مواد غذایی مورد نیاز مردم لیبی از خارج وارد میشود. لیبی از دید تراکم جمعیت یکی از کم تراکمترین کشورهای دنیاست.
مساحت لیبی اندکی بزرگتر از ایران است، ولی جمعیت آن کمتر از یک دهم ایران است. ۹۰ درصد از جمعیت ۶٫۵ میلیون نفری این کشور در باریکهای از کنارههای مدیترانهای این کشور زندگی می کنند و در مناطق دیگر تنها قبیلههای بیابانگرد (بدوی) روزگار میگذرانند.
اقتصاد
کشور لیبی یکی از ۱۰ کشور اصلی صادرکننده نفت در جهان است و تولید ناخالص ملی سرانه آن جزو بالاترینها در آفریقا است. لیبی صاحب بزرگترین ذخایر نفت آفریقا است. تولید ناخالص داخلی این کشور ۷۸٫۷۹ میلیارد دلار است و یک میلیون و ۸۲ هزار نفر نیروی کار آن را تشکیل میدهند.
نرخ بیکاری در لیبی ۳۰ درصد است و ۷٫۴ درصد از مردم آن زیر خط فقر زندگی میکنند. در سال ۲۰۰۷ میلادی نرخ تورم در این کشور ۳٫۳ درصد برآورد شد. محصولات صادراتی این کشور شامل نفت خام، محصولات فراوری شده پتروشیمی، گاز طبیعی و مواد شیمیایی است که به کشورهای ایتالیا (۳۶٫۷ درصد)، آلمان (۱۴٫۳ درصد)، اسپانیا (۸٫۷ درصد)، آمریکا (۶٫۱ درصد)، فرانسه (۵٫۶ درصد) و ترکیه (۵٫۳ درصد) صادر میشود.
محصولات وارداتی لیبی شامل ماشینآلات، کالاهای مصرفی، و تجهیزات حمل و نقل است که از کشورهای ایتالیا (۱۸٫۹ درصد)، آلمان (۷٫۹ درصد)، چین (۷٫۵ درصد)، تونس (۶٫۳ درصد)، فرانسه (۵٫۸ درصد)، ترکیه (۵٫۲ درصد)، آمریکا (۴٫۷ درصد)، کره جنوبی (۴٫۳ درصد) و انگلیس (۴ درصد) وارد میشود.
سیاست
لیبی به صورت «پادشاهی لیبی» در سال ۱۹۵۱ به استقلال رسید و از سال ۱۹۶۹ تا سال ۲۰۱۱ توسط معمر قذافی که با انجام یک کودتای نظامی بر سر کار آمد رهبری شد. با بروز جنگ داخلی در سال ۲۰۱۱ و پیروزی نسبی مخالفین قذافی، بخش اعظمی از لیبی در کنترل شورای ملی انتقالی اداره میشد. کرسی لیبی در سازمان ملل از تاریخ ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۱ به نماینده شورای ملی انتقالی سپرده شدهاست.
در بهمن ماه ۱۳۸۹ اعتراضات گستردهای در لیبی علیه حکومت معمر قذافی آغاز شد که باعث شد به مرور بخشهای مختلفی از این کشور از کنترل نیروهای حکومت خارج شود. سرانجام در ۲۸ مهرماه ۱۳۹۰ با قتل معمر قذافی حکومت وی بر این کشور کاملاً تمام شد. نخست وزیر موقت این کشور عبدالرحیم الکیب است.
اکنون دو دولت رقیب در لیبی وجود دارد. یکی اعضای مجلسی که در انتخابات ژوئن ۲۰۱۴ برگزیده شدند. آنها نماد آینده دموکراتیک کشوری بوده و از سوی جامعه جهانی به رسمیت شناخته میشوند، اما کنترل هیچیک از سه شهر کلیدی کشور را در دست ندارند. آنها برای فرار از دست شبهنظامیان به شهر طُبـرُق در نزدیکی مرز مصر گریختهاند. گروه دیگر، مجلس پیشین موسوم به کنگره ملی عمومی در طرابلس هنوز بر سر کار است. این مجلس حتی دولت خود را در رقابت با آن مجلس بر سر کار آورده است.
بحران کنونی در ماه ژوئن ۲۰۱۴ با باختن اسلامگراها در انتخابات آغاز شد. شبهنظامیانی از شهر مصراته و سایر شهرها پایتخت را محاصره کردند. مجلس پیشین گفت: مجلس جدید را به رسمیت نمیشناسد چرا که قدرت در مراسمی رسمی منتقل نشدهاست. اما در شرایطی که طرابلس و بنغازی را شبهنظامیان کنترل میکردند انتقال قدرت به سختی امکانپذیر بود.
تاریخ
بخش خاوری لیبی (برقه یا سیرنائیکا) در نیمه نخست سده یکم پیش از میلاد زیر فرمانروایی یونانیها درآمد. باختر لیبی یا بخش طرابس تا ۲۰۰ سال پیش از زایش مسیح بخشی از کشور کارتاژها بود. در سده یکم میلادی هر دو بخش لیبی زیر فرمانروایی امپراتوری روم قرار گرفتند و پس از آن نیز امپراتوری بیزانس (روم شرقی) بر آنها حاکم شد. از نیمه دوم سده هفتم میلادی، کشورگشایی عربها به لیبی هم رسید و پای اسلام به این کشور هم کشیده شد.
دوران حکومت چندین خلافت عربی بر لیبی سرانجام در قرن شانزدهم و با چیرگی عثمانی بر این کشور پایان یافت.
تاریخ معاصر
تاریخ معاصر لیبی بیشتر از جهت جنگ مردم لیبی با اشغالگران ایتالیایی اهمیت دارد. در سالهای ۱۹۱۱ و ۱۹۱۲ ایتالیا سیرنایکا و طرابلس را از چنگ امپراتوری عثمانی به درآورد و در سال ۱۹۳۴ از این دو بخش مستعمره لیبی ساخته شد. در جریان جنگ جهانی دوم، لیبی یکی از میدانهای اصلی نبرد متفقین از یک سو و ایتالیا و آلمان از سوی دیگر بود. در سال ۱۹۴۷ ایتالیا از فرمانروایی بر لیبی دست کشید و چهار سال بعد با برپایی حکومت پادشاهی محمد ادریس سنوسی استقلال آن اعلام شد.
در سال ۱۹۶۹ شماری از افسران ارتش لیبی به فرماندهی معمر قذافی که در آن زمان ۲۷ سال داشت، پادشاهی ادریس را برانداختند و سپس «جماهیر مردمی سوسیالیستی» در لیبی برپا ساختند. حکومت قذافی صنایع این کشور را دولتی کرد و در عرصه سیاست خارجی رویکردی ضدغربی و در عین حال دائماً متغیر در پیش گرفت. این تغییر و چرخشها مناسبات لیبی را حتی با شماری از کشورهای عربی نیز تنشآلود کرد.
جنگ داخلی لیبی (۲۰۱۱)
مجموعهای از راهپیماییهای خیابانی، اعتراضات و نافرمانیهای مدنی علیه حکومت لیبی و رهبر آن، معمر قذافی است که از ۱۳ ژانویه ۲۰۱۱میلادی، در کشور لیبی آغاز شد و از روز ۱۷ فوریه ۲۰۱۱ میلادی، به شکلی گستردهتر درآمد و با برخوردهای خونین و خشونتآمیز حاکمیت با مردم معترض روبهرو شد. شورای امنیت سازمان ملل متحد با تصویب دو قطعنامه، منطقهی پرواز ممنوع در لیبی ایجاد کرد و مجوز حملهی هوایی نیروهای ناتو به خاک لیبی علیه دولت قذافی داده شد.
سحرگاه ۳۱ مرداد ۱۳۹۰ (۲۲ اوت ۲۰۱۱) مخالفان توانستند وارد طرابلس شوند و در همان روز یکی از دو تلویزیون ملی کشور را تحت کنترل خود بگیرند و تعدادی از نزدیکان معمر قذافی را دستگیر کنند. ساعاتی بعد یکی از پسران قذافی در خیابانهای طرابلس ظاهر شد و خبر دستگیری خود را تکذیب کرد. سرانجام در ۲۸ مهرماه ۹۰ سرت آخرین پایگاه معمرقذافی سقوط کرد و معمر قذافی کشته شد. دولت انتقالی اعلام پایان جنگ کرد، اما از نیروهای ناتو خواست تا یک ماه دیگر نیز به ماموریت خود ادامه دهند.
پس از جنگ
سه سال پس از مداخله نظامی غرب در لیبی که به سرنگونی معمر قذافی منتهی شد؛ لیبی به کشوری ویران، فاقد نظم، فاقد امنیت و در ضمن به صحنه جنگهای گوناگون داخلی تبدیل شد. از آن زمان تا کنون این کشور شاهد خرابکاریهای گسترده، محاصره دائمی مجلس، اشغال وزارتخانهها و حتی در یک مورد ربودن نخستوزیر بودهاست.
بعضی از شبهنظامیان تا حد زیادی به دلیل علاقه به شهر و منطقه خودشان میجنگند؛ و بعضی دیگر به گروههای اسلامی سیاسی مثل اخوان المسلمین، القاعده یا دولت اسلامی عراق و شاموابسته هستند.
تقسیمات کشوری
کشور لیبی به ۳۲ استان (به عربی: شعبیة) و ۴ ناحیه اداری تقسیم شدهاست. هر استان نیز از چندین بخش (به عربی: مؤتمرات شعبیة) تشکیل شدهاست.
استانهای لیبی بدین شرحاند: اجدابیا، بطنان، حزام الاخضر، استان جبلالاخضر، جفره، جفاره، کفره، مرج، مرقب، النقاط الخمس، قبه، واحات، زاویه، بنغازی، بنی ولید، درنه ، غات، غدامس ، غریان، مرزق، مزده، مصراته، نالوت، تاجوراء و نواحی چهارگانه، استان ترهونه و مسلاته، طرابلس، سبها، سرت، صبراته و صرمان، استان وادی الحیاه، استان وادی الشاطی، یفرن.
مردم
جمعیت این کشور ۶٬۱۷۳٬۵۷۹ نفر با میانگین سنی ۲۳٫۶ سال است. امید به زندگی برای زنان در لیبی ۷۹٫۴۴ سال و برای مردان ۷۴٫۸۱ سال است. نژاد مردم لیبی به این ترتیب است: عرب (۸۷٪) بربر (۷٪) بقیه (۹/۳٪). سی درصد جمعیت لیبی زیر ۱۵ سال و دو سوم آن زیر سی سال دارند. نزدیک به ۱۲۰ قبیله در این کشور وجود دارد. در چند سال گذشته گرایشهای آشکاری از اسلامگرایی سنتی در لیبی دیده شدهاست. بر اساس آمارهای سال ۲۰۰۱ میلادی حدود ۱٫۳ درصد از مردم این کشور به بیماری ایدز مبتلا هستند.
* با کشور سوریه بیشتر آشنا شوید
* با کشور آمریکا بیشتر آشنا شوید
* با کشور عراق بیشتر آشنا شوید
* با کشور لبنان بیشتر آشنا شوید
*با کشور ایران بیشتر آشنا شوید
*با کشور افغانستان بیشتر آشنا شوید
*با کشور روسیه بیشتر آشنا شوید
* با کشور ترکیه بیشتر آشنا شوید
* با کشور ونزوئلا بیشتر آشنا شوید
* با کشور انگلیس بیشتر آشنا شوید
* با کشور مصر بیشتر آشنا شوید
* با کشور مراکش بیشتر آشنا شوید
* با کشور اوکراین بیشتر آشنا شوید
* با کشور ژاپن بیشتر آشنا شوید
* در مورد کشور اردن بیشتر آشنا شوید
* با کشور پاکستان بیشتر آشنا شوید
* با کشور کره جنوبی بیشتر آشنا شوید
* با کشور بحرین بیشتر آشنا شوید
در مورد لیبی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
منابع رسانهای خبر دادند، «نجلا المنقوش» وزیر خارجه دولت وحدت ملی لیبی به دنبال اعتراضات به دیدار اخیرش با همتای صهیونیست، از کشور فرار کرده و به ترکیه رفته است.
کد خبر: ۱۱۹۰۰۲۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۶
همزمان با گسترش موج احساسات ضد صهیونیستی در لیبی در پی دیدار محرمانه وزیر خارجه لیبی با همتای صهیونیستی، نخست وزیر لیبی نجلاء المنقوش را از پست خود تعلیق و وزیر جوانان را موقتا جایزیگن کرد.
کد خبر: ۱۱۸۹۹۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۶
درگیری مسلحانه میان نیروهای شورای ریاست جمهوری و نیروهای «تیپ ۴۴۴» در طرابلس، پایتخت لیبی ، از روز گذشته (دوشنبه) تا کنون، دستکم ۲۷ تن کشته و ۱۰۶ نفر زخمی در پی داشته است.
کد خبر: ۱۱۸۸۰۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۲۵
ریاست هیات دیپلماتیک ایران در لیبی در مورد آخرین وضعیت سفارت ایران در لیبی و شرایط زندگی در این کشور توضیح داد و گفت: کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در لیبی نیز فعالیت خود در این کشور را از سرگرفته است و چهارشنبه گذشته اولین کشتی ایران در بندر مصراته بعد از حدود ده سال پهلو گرفت.
کد خبر: ۱۱۸۳۴۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۵
وزیران خارجه ایران و لیبی درباره سفرهای دیپلماتیک سطح بالا و بازگشایی سفارت گفتگو کردند.
کد خبر: ۱۱۶۹۰۰۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۰۷
شفقنا- آژانس بینالمللی انرژی اتمی از گم شدن مقادیر زیادی اورانیوم در لیبی خبر داد.
کد خبر: ۱۱۶۸۰۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۵
"عبدالله باثیلی" نماینده سازمان ملل متحد در لیبی گفت که اگر نقشه راه روشن و قوانین انتخاباتی تا ماه ژوئن (خرداد) وضع شود، انتخابات ملی لیبی تا پایان سال برگزار می شود.
کد خبر: ۱۱۶۷۴۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۱
پایگاه خبری العربی الجدید مدعی شد که خلیفه حفتر فرمانده کل نیروهای شرق لیبی در حال آماده سازی پسرش "صدام" است تا در آینده قدرت را در دست بگیرد.
کد خبر: ۱۱۶۰۹۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۴
مقامات لیبی از کشف گوری جمعی در شهر سرت، واقع در مرکز این کشور خبر دادند.
کد خبر: ۱۱۵۷۵۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۱۲
امیرعبداللهیان:
وزیر امور خارجه کشورمان گفت: سرویسهای امنیتی، رژیم جعلی اسرائیل و برخی سیاسیون غربی که برای جنگ داخلی، ویرانی و تجزیه ایران نقشهها کشیدهاند، بدانند که ایران، لیبی و سودان نیست.
کد خبر: ۱۱۵۰۸۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۸/۲۶
منابع خبری شامگاه چهارشنبه از کشته شدن «المهدی دنقو» سرکرده داعشی در لیبی خبر دادند.
کد خبر: ۱۱۳۹۲۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۱۷
عبدالمجید دبیبه نخست وزیر دولت وحدت ملی لیبی بامداد یکشنبه در واکنش به درگیریها در طرابلس گفت: ما به دنبال برگزاری انتخابات هستیم و هر که بخواهد با کودتا و قوه قهریه و سلاح بر لیبی حکومت کند، دچار توهم است.
کد خبر: ۱۱۳۷۳۵۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۰۶
گزارش رسانه ها حاکی از تشدید درگیری ها در لیبی است و وزارت بهداشت این کشور بامداد یکشنبه تایید کرد که تاکنون ۲۳ نفر در طرابلس کشته و ۱۴۰ تن دیگر زخمی شدند.
کد خبر: ۱۱۳۷۳۵۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۰۶
براساس اعلام وزارت بهداشت لیبی ، در درگیریهای جمعه بین دو گروه شبه نظامی در طرابلس، پایتخت لیبی ، ۱۶ تن کشته و حدود ۵۰ نفر زخمی شدند.
کد خبر: ۱۱۳۱۳۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۲
درگیریها بین شبهنظامیان لیبی در طرابلس که از دیروز (پنجشنبه) آغاز و تا ظهر امروز ادامه داشت، ۱۳ کشته از جمله یک کودک و ۳۰ مجروح بر جا گذاشت.
کد خبر: ۱۱۳۱۰۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۳۱
شورای امنیت سازمان ملل ماموریت نظارت بر تحریم تسلیحاتی لیبی در سواحل این کشور را تمدید کرد.
کد خبر: ۱۱۲۲۶۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۱۵
- نیروهای امنیتی لیبی ، عصر دیروز(دوشنبه) از دستگیری ۱۵ زندانی که از یکی از زندان ها در غرب این کشور فرار کرده و منجر به قتل یک نگهبان زندان شده بودند، خبر داد.
کد خبر: ۱۱۱۶۹۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۱۳
شرکت ملی نفت لیبی شنبه شب در بیانیهای اعلام کرد که در نتیجه درگیری مسلحانه شب گذشته، خسارت زیادی به پالایشگاه "زاویه" این کشور وارد شده است.
کد خبر: ۱۱۱۵۲۹۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۰۴
با تلاشهای وزارت خارجه و سفارت ایران در تونس پنج هموطن ایرانی بازداشت شده در بنغازی لیبی آزاد و به کشور بازگشتند.
کد خبر: ۱۱۰۵۱۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۲۸
نخست وزیر مأمور تشکیل کابینه و نخست وزیر سابق دولت وحدت ملی لیبی با فرستاده ویژه سازمان ملل دیدار و درباره تازهترین تحولات این کشور رایزنی کردند.
کد خبر: ۱۱۰۴۵۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۲۴