در مورد لیبی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
کلیات
لیبی با نام رسمی دولت لیبی، کشوری عربی در آفریقای شمالی است که با کشورهای مصر، سودان، چاد، نیجر، الجزایر و تونس هممرز است و پایتخت لیبی، شهر طرابلس است. نخست وزیر موقت این کشور عبدالرحیم الکیب است.
جغرافیا
کشور لیبی با مساحتی در حدود ۱٬۸۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع چهارمین کشور پهناور قاره آفریقا و هفدهمین کشور پهناور جهان است که ۱٫۷ میلیون نفر از جمعیت ۶٫۵ میلیون نفری لیبی در پایتخت این کشور، طرابلس، زندگی میکنند. معنای نام لیبی از جمله یونانی libyans به معنای قوم بربر گرفته شده است.
پیرامون ۹۰ درصد از سرزمین لیبی را بیابان و صحراهای بی آب و علف پوشاندهاست. مناطق نسبتاً سرسبز لیبی در کنارههای دریای مدیترانه قرار گرفته است. هیچ رودخانه دائمی در خاک لیبی وجود ندارد و تنها ۲ درصد خاک آن کاربرد کشاورزی دارد. بخش عمده مواد غذایی مورد نیاز مردم لیبی از خارج وارد میشود. لیبی از دید تراکم جمعیت یکی از کم تراکمترین کشورهای دنیاست.
مساحت لیبی اندکی بزرگتر از ایران است، ولی جمعیت آن کمتر از یک دهم ایران است. ۹۰ درصد از جمعیت ۶٫۵ میلیون نفری این کشور در باریکهای از کنارههای مدیترانهای این کشور زندگی می کنند و در مناطق دیگر تنها قبیلههای بیابانگرد (بدوی) روزگار میگذرانند.
اقتصاد
کشور لیبی یکی از ۱۰ کشور اصلی صادرکننده نفت در جهان است و تولید ناخالص ملی سرانه آن جزو بالاترینها در آفریقا است. لیبی صاحب بزرگترین ذخایر نفت آفریقا است. تولید ناخالص داخلی این کشور ۷۸٫۷۹ میلیارد دلار است و یک میلیون و ۸۲ هزار نفر نیروی کار آن را تشکیل میدهند.
نرخ بیکاری در لیبی ۳۰ درصد است و ۷٫۴ درصد از مردم آن زیر خط فقر زندگی میکنند. در سال ۲۰۰۷ میلادی نرخ تورم در این کشور ۳٫۳ درصد برآورد شد. محصولات صادراتی این کشور شامل نفت خام، محصولات فراوری شده پتروشیمی، گاز طبیعی و مواد شیمیایی است که به کشورهای ایتالیا (۳۶٫۷ درصد)، آلمان (۱۴٫۳ درصد)، اسپانیا (۸٫۷ درصد)، آمریکا (۶٫۱ درصد)، فرانسه (۵٫۶ درصد) و ترکیه (۵٫۳ درصد) صادر میشود.
محصولات وارداتی لیبی شامل ماشینآلات، کالاهای مصرفی، و تجهیزات حمل و نقل است که از کشورهای ایتالیا (۱۸٫۹ درصد)، آلمان (۷٫۹ درصد)، چین (۷٫۵ درصد)، تونس (۶٫۳ درصد)، فرانسه (۵٫۸ درصد)، ترکیه (۵٫۲ درصد)، آمریکا (۴٫۷ درصد)، کره جنوبی (۴٫۳ درصد) و انگلیس (۴ درصد) وارد میشود.
سیاست
لیبی به صورت «پادشاهی لیبی» در سال ۱۹۵۱ به استقلال رسید و از سال ۱۹۶۹ تا سال ۲۰۱۱ توسط معمر قذافی که با انجام یک کودتای نظامی بر سر کار آمد رهبری شد. با بروز جنگ داخلی در سال ۲۰۱۱ و پیروزی نسبی مخالفین قذافی، بخش اعظمی از لیبی در کنترل شورای ملی انتقالی اداره میشد. کرسی لیبی در سازمان ملل از تاریخ ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۱ به نماینده شورای ملی انتقالی سپرده شدهاست.
در بهمن ماه ۱۳۸۹ اعتراضات گستردهای در لیبی علیه حکومت معمر قذافی آغاز شد که باعث شد به مرور بخشهای مختلفی از این کشور از کنترل نیروهای حکومت خارج شود. سرانجام در ۲۸ مهرماه ۱۳۹۰ با قتل معمر قذافی حکومت وی بر این کشور کاملاً تمام شد. نخست وزیر موقت این کشور عبدالرحیم الکیب است.
اکنون دو دولت رقیب در لیبی وجود دارد. یکی اعضای مجلسی که در انتخابات ژوئن ۲۰۱۴ برگزیده شدند. آنها نماد آینده دموکراتیک کشوری بوده و از سوی جامعه جهانی به رسمیت شناخته میشوند، اما کنترل هیچیک از سه شهر کلیدی کشور را در دست ندارند. آنها برای فرار از دست شبهنظامیان به شهر طُبـرُق در نزدیکی مرز مصر گریختهاند. گروه دیگر، مجلس پیشین موسوم به کنگره ملی عمومی در طرابلس هنوز بر سر کار است. این مجلس حتی دولت خود را در رقابت با آن مجلس بر سر کار آورده است.
بحران کنونی در ماه ژوئن ۲۰۱۴ با باختن اسلامگراها در انتخابات آغاز شد. شبهنظامیانی از شهر مصراته و سایر شهرها پایتخت را محاصره کردند. مجلس پیشین گفت: مجلس جدید را به رسمیت نمیشناسد چرا که قدرت در مراسمی رسمی منتقل نشدهاست. اما در شرایطی که طرابلس و بنغازی را شبهنظامیان کنترل میکردند انتقال قدرت به سختی امکانپذیر بود.
تاریخ
بخش خاوری لیبی (برقه یا سیرنائیکا) در نیمه نخست سده یکم پیش از میلاد زیر فرمانروایی یونانیها درآمد. باختر لیبی یا بخش طرابس تا ۲۰۰ سال پیش از زایش مسیح بخشی از کشور کارتاژها بود. در سده یکم میلادی هر دو بخش لیبی زیر فرمانروایی امپراتوری روم قرار گرفتند و پس از آن نیز امپراتوری بیزانس (روم شرقی) بر آنها حاکم شد. از نیمه دوم سده هفتم میلادی، کشورگشایی عربها به لیبی هم رسید و پای اسلام به این کشور هم کشیده شد.
دوران حکومت چندین خلافت عربی بر لیبی سرانجام در قرن شانزدهم و با چیرگی عثمانی بر این کشور پایان یافت.
تاریخ معاصر
تاریخ معاصر لیبی بیشتر از جهت جنگ مردم لیبی با اشغالگران ایتالیایی اهمیت دارد. در سالهای ۱۹۱۱ و ۱۹۱۲ ایتالیا سیرنایکا و طرابلس را از چنگ امپراتوری عثمانی به درآورد و در سال ۱۹۳۴ از این دو بخش مستعمره لیبی ساخته شد. در جریان جنگ جهانی دوم، لیبی یکی از میدانهای اصلی نبرد متفقین از یک سو و ایتالیا و آلمان از سوی دیگر بود. در سال ۱۹۴۷ ایتالیا از فرمانروایی بر لیبی دست کشید و چهار سال بعد با برپایی حکومت پادشاهی محمد ادریس سنوسی استقلال آن اعلام شد.
در سال ۱۹۶۹ شماری از افسران ارتش لیبی به فرماندهی معمر قذافی که در آن زمان ۲۷ سال داشت، پادشاهی ادریس را برانداختند و سپس «جماهیر مردمی سوسیالیستی» در لیبی برپا ساختند. حکومت قذافی صنایع این کشور را دولتی کرد و در عرصه سیاست خارجی رویکردی ضدغربی و در عین حال دائماً متغیر در پیش گرفت. این تغییر و چرخشها مناسبات لیبی را حتی با شماری از کشورهای عربی نیز تنشآلود کرد.
جنگ داخلی لیبی (۲۰۱۱)
مجموعهای از راهپیماییهای خیابانی، اعتراضات و نافرمانیهای مدنی علیه حکومت لیبی و رهبر آن، معمر قذافی است که از ۱۳ ژانویه ۲۰۱۱میلادی، در کشور لیبی آغاز شد و از روز ۱۷ فوریه ۲۰۱۱ میلادی، به شکلی گستردهتر درآمد و با برخوردهای خونین و خشونتآمیز حاکمیت با مردم معترض روبهرو شد. شورای امنیت سازمان ملل متحد با تصویب دو قطعنامه، منطقهی پرواز ممنوع در لیبی ایجاد کرد و مجوز حملهی هوایی نیروهای ناتو به خاک لیبی علیه دولت قذافی داده شد.
سحرگاه ۳۱ مرداد ۱۳۹۰ (۲۲ اوت ۲۰۱۱) مخالفان توانستند وارد طرابلس شوند و در همان روز یکی از دو تلویزیون ملی کشور را تحت کنترل خود بگیرند و تعدادی از نزدیکان معمر قذافی را دستگیر کنند. ساعاتی بعد یکی از پسران قذافی در خیابانهای طرابلس ظاهر شد و خبر دستگیری خود را تکذیب کرد. سرانجام در ۲۸ مهرماه ۹۰ سرت آخرین پایگاه معمرقذافی سقوط کرد و معمر قذافی کشته شد. دولت انتقالی اعلام پایان جنگ کرد، اما از نیروهای ناتو خواست تا یک ماه دیگر نیز به ماموریت خود ادامه دهند.
پس از جنگ
سه سال پس از مداخله نظامی غرب در لیبی که به سرنگونی معمر قذافی منتهی شد؛ لیبی به کشوری ویران، فاقد نظم، فاقد امنیت و در ضمن به صحنه جنگهای گوناگون داخلی تبدیل شد. از آن زمان تا کنون این کشور شاهد خرابکاریهای گسترده، محاصره دائمی مجلس، اشغال وزارتخانهها و حتی در یک مورد ربودن نخستوزیر بودهاست.
بعضی از شبهنظامیان تا حد زیادی به دلیل علاقه به شهر و منطقه خودشان میجنگند؛ و بعضی دیگر به گروههای اسلامی سیاسی مثل اخوان المسلمین، القاعده یا دولت اسلامی عراق و شاموابسته هستند.
تقسیمات کشوری
کشور لیبی به ۳۲ استان (به عربی: شعبیة) و ۴ ناحیه اداری تقسیم شدهاست. هر استان نیز از چندین بخش (به عربی: مؤتمرات شعبیة) تشکیل شدهاست.
استانهای لیبی بدین شرحاند: اجدابیا، بطنان، حزام الاخضر، استان جبلالاخضر، جفره، جفاره، کفره، مرج، مرقب، النقاط الخمس، قبه، واحات، زاویه، بنغازی، بنی ولید، درنه ، غات، غدامس ، غریان، مرزق، مزده، مصراته، نالوت، تاجوراء و نواحی چهارگانه، استان ترهونه و مسلاته، طرابلس، سبها، سرت، صبراته و صرمان، استان وادی الحیاه، استان وادی الشاطی، یفرن.
مردم
جمعیت این کشور ۶٬۱۷۳٬۵۷۹ نفر با میانگین سنی ۲۳٫۶ سال است. امید به زندگی برای زنان در لیبی ۷۹٫۴۴ سال و برای مردان ۷۴٫۸۱ سال است. نژاد مردم لیبی به این ترتیب است: عرب (۸۷٪) بربر (۷٪) بقیه (۹/۳٪). سی درصد جمعیت لیبی زیر ۱۵ سال و دو سوم آن زیر سی سال دارند. نزدیک به ۱۲۰ قبیله در این کشور وجود دارد. در چند سال گذشته گرایشهای آشکاری از اسلامگرایی سنتی در لیبی دیده شدهاست. بر اساس آمارهای سال ۲۰۰۱ میلادی حدود ۱٫۳ درصد از مردم این کشور به بیماری ایدز مبتلا هستند.
* با کشور سوریه بیشتر آشنا شوید
* با کشور آمریکا بیشتر آشنا شوید
* با کشور عراق بیشتر آشنا شوید
* با کشور لبنان بیشتر آشنا شوید
*با کشور ایران بیشتر آشنا شوید
*با کشور افغانستان بیشتر آشنا شوید
*با کشور روسیه بیشتر آشنا شوید
* با کشور ترکیه بیشتر آشنا شوید
* با کشور ونزوئلا بیشتر آشنا شوید
* با کشور انگلیس بیشتر آشنا شوید
* با کشور مصر بیشتر آشنا شوید
* با کشور مراکش بیشتر آشنا شوید
* با کشور اوکراین بیشتر آشنا شوید
* با کشور ژاپن بیشتر آشنا شوید
* در مورد کشور اردن بیشتر آشنا شوید
* با کشور پاکستان بیشتر آشنا شوید
* با کشور کره جنوبی بیشتر آشنا شوید
* با کشور بحرین بیشتر آشنا شوید
در مورد لیبی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
منابع آگاه از توافق مصر با شورای حاکمیتی سودان و گروههای مسلح سودان جنوبی برای انتقال نظامیان به لیبی و حمایت از شورشیان شرق این کشور خبر دادند.
کد خبر: ۹۶۶۰۸۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۲۵
نخستوزیر دولت وفاق ملی لیبی در پی شیوع ویروس کرونا، در این کشور حالت فوقالعاده اعلام کرد.
کد خبر: ۹۶۶۰۸۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۲۵
رئیسجمهور فرانسه امروز (دوشنبه) از فرمانده ارتش "ملی" لیبی در کاخ الیزه استقبال کرد.
کد خبر: ۹۶۴۷۳۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۱۹
منابع پارلمانی در لیبی از گزینه احتمالی برای جانشینی فرستاده سازمان ملل به این کشور سخن گفتند.
کد خبر: ۹۶۳۴۰۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۱۳
همزمان با تشدید درگیریها میان نیروهای "ارتش ملی لیبی " و نیروهای وابسته به دولت وفاق ملی این کشور در محورهای طرابلس مذاکرات سیاسی لیبی برای سومین روز متوالی در ژنو ادامه دارد.
کد خبر: ۹۶۲۳۷۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۰۹
ارتش لیبی ترکیه را به قتل ۵ شهروند غیرنظامی از یک خانواده در طرابلس متهم کرد.
کد خبر: ۹۶۲۳۰۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۰۹
نخستوزیر دولت وفاق ملی لیبی اتحادیه آفریقا را به ایفای نقش محوری در حل بحران لیبی فراخواند.
کد خبر: ۹۶۱۹۵۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۰۷
امیر قطر در سفری یک روزه امروز (سه شنبه) وارد الجزایر شد.
کد خبر: ۹۶۱۷۴۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۰۶
دولت وفاق ملی در پی حمله به بندر غرب این کشور مشارکتش در مذاکرات نظامی در ژنو را تا زمانی که جامعه جهانی "موضعی صریح" درخصوص "تجاوزات طرف مقابل" اتخاذ کند، به حالت تعلیق درآورد.
کد خبر: ۹۶۰۱۷۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۳۰
در واکنش به حمله روز سه شنبه به طرابلس
دولت وفاق ملی لیبی در واکنش به حمله نیروهای وفادار به ژنرال «خلیفه حفتر» به طرابلس، گفتگوهای برای دستیابی به یک آتش بس را به حالت تعلیق درآورد.
کد خبر: ۹۶۰۱۲۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۳۰
یک کشتی حامل سلاح و مهمات ترکیهای بامداد روز سهشنبه در بندر طرابلس لیبی هدف حمله قرار گرفت.
کد خبر: ۹۶۰۰۲۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۹
برای جلوگیری از ارسال سلاح به لیبی
اتحادیه اروپا اعلام کرد که کشتیهایی جنگی را در دریای مدیترانه برای جلوگیری از ارسال سلاح به لیبی مستقر کنند.
کد خبر: ۹۵۹۷۹۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۸
«رجب طیب اردوغان» رییس جمهوری ترکیه و «دونالد ترامپ» همتای آمریکاییاش در تماس تلفنی درباره تحولات سوریه، لیبی و روابط تجاری دو کشور گفت وگو کردند.
کد خبر: ۹۵۹۳۰۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۷
وزیر خارجه ترکیه گفت که فرمانده نیروهای موسوم به ارتش ملی لیبی ، مدام آتشبس را زیر پا میگذارد.
کد خبر: ۹۵۹۱۷۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۶
درگیریها میان نیروهای موسوم به ارتش ملی لیبی با نیروهای دولت وفاق این کشور در جنوب طرابلس از سر گرفته شد.
کد خبر: ۹۵۸۷۱۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۴
وزیر خارجه مصر با مشاور امنیت ملی آمریکا دیدار و درباره روابط دوجانبه و شرایط خاورمیانه گفتوگو کرد.
کد خبر: ۹۵۸۵۲۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۳
به رغم هشدارهای سازمان ملل و نگرانیها از درگیریها در لیبی ، دولت آلمان طی سال میلادی جاری با صادرات سلاح برای چندین کشور که در بحران لیبی نقش دارند، موافقت کرده است.
کد خبر: ۹۵۸۵۲۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۳
کد خبر: ۹۵۸۴۰۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۰۸
وزارت خارجه روسیه از دیدار فرستاده ویژه ولادیمیر پوتین به خاورمیانه با نماینده ویژه سازمان ملل در لیبی خبر داد.
کد خبر: ۹۵۷۱۳۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۱۷
دبیرکل سازمان ملل متحد ضمن انتقاد از عدم پایبندی کشورهای شرکت کننده در نشست برلین به تعهدات مورد توافق، وضعیت در لیبی را «مایه ننگ» دانست.
کد خبر: ۹۵۶۸۷۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۱۶