کلیات

سبزی جعفری نوعی سبزی خوراکی است که در انواع غذا و سوپ مورد استفاده قرار می‌گیرد. جعفری معمولاً به صورت تر و خشک عرضه و مصرف می‌شود و فواید بسیاری نیز دارد. این سبزی دارای ویتامین‌های C، K و A بوده و مواد معدنی زیادی مانند آهن، کلسیم و پتاسیم دارد.

تاریخچه

استفاده از جعفری به ۲۰۰۰ سال قبل برمی گردد، پیش از استفاده از آن به عنوان چاشنی در غذاها، به عنوان دارو از آن استفاده می شد. یونانیان باستان معتقد بودند که جعفری یک گیاه مقدس است و برای تزئین مقبره عزیزان مرحوم شان از آن استفاده می کردند. استفاده از جعفری به عنوان یک گیاه گلدار نیز به تمدن روم بر می گردد .

خواص

۱. جعفری و کاهش التهاب

جعفری برای افرادی که آرتروز دارند بسیار مفید است، چون روغنی دارد که ضدالتهاب بوده و می‌تواند به میزان قابل توجهی از التهاب کاسته و درد مفاصل را تسکین بدهد.

۲. جعفری منبع خوبی از آنتی‌اکسیدان‌ها

جعفری منبع غنی از آنتی‌اکسیدان‌هایی است که با آسیب‌های سلولی ناشی از رادیکال‌های آزاد مبارزه می‌کنند. آنتی‌اکسیدان‌های جعفری شامل لوتئین است که با استرس اکسیداتیو oxidative stress در بدن مبارزه می‌کند. جعفری منبع خوبی از ویتامین‌های A و C است که این دو نیز خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارند.

لوتئین Lutein: یک آنتی‌اکسیدان در برخی مواد غذایی مثل سبزیجات برگ‌دار و تیره رنگ مانند کلم برگ و کاهو با برگ‌های سبز تیره یافت می‌شود.

استرس اکسیداتیو oxidative stress: همان پیروزی رادیکال‌های آزاد بر دفاع آنتی اکسیدانی بدن است و به نوعی به حمله‌های بیولوژیک به ارگانیسم بدن تعبیر می‌شود. به بیان دیگر، استرس اکسیداتیو عدم تعادل میان تولید رادیکال‌های آزاد و دفاع‌های آنتی اکسیدانی تعریف می‌شود.

۳. جعفری به پاکسازی طبیعی بدن کمک می‌کند

جعفری می‌تواند به عملکرد کبد کمک کرده و دفع طبیعی سموم از بدن را بهبود بدهد. جعفری حاوی دو ترکیب به نام‌های آپی ژنین Apigenin و میریستیسین myristicin (نوعی روغن فرار در جعرفی) است که تولید آنزیم‌های کبد را افزایش می‌دهند.

آپی ژنین Apigenin: آنتی اکسیدانی که در بسیاری از گیاهان و سبزیجات یافت می‌شود.

۴. جعفری و خاصیت آنتی باکتریال

جعفری، منبع عالی یک آنتی باکتریال به نام کلروفیل* Chlorophyll است که با باکتری‌های بدن مبارزه کرده و می‌تواند عفونت را متوقف کند. جعفری برای نابود کردن باکتری‌های داخل دهان که باعث بد بود شدن آن می‌شوند نیز مفید است، بنابراین جویدن جعفری بعد از غذا می‌تواند کمک کند تنفس‌تان بد بو نشود.

کلروفیل Chlorophyll: یا سبزینه رنگدانه‌ای سبز رنگ است که در اکثر گیاهان یا خزه‌ها یافت می‌شود.

۵. جعفری و کنترل دیابت

در طب سنتی ترکیه از جعفری برای درمان دیابت استفاده می‌شود، چون توانایی این گیاه در کنترل قند خون توسط آزمایشات علمی‌ثابت شده است. محققان، جعفری را روی موش‌هایی که دیابت داشتند تست کردند و دریافتند مصرف جعفری طی یک دوره‌ی یک ماهه توانسته بود قند خون را کاهش بدهد.

۶. جعفری و کاهش ریسک سرطان

مصرف منظم جعفری می‌تواند ریسک سرطان را هم کاهش بدهد. جعفری دارای مقادیر زیادی فلاوونوئید (رنگدانه گیاهی) به نام آپی ژنین است که گفته می‌شود به پیشگیری از سرطان‌هایی مانند سرطان پوست، سرطان سینه و سرطان پروستات کمک می‌کند. آپی ژنین هم نوعی آنتی‌اکسیدان است که خاصیت ضدالتهابی دارد.

۷. جعفری محافظ قلب و رگ‌های خونی

جعفری برای نابود کردن باکتری‌های داخل دهان که باعث بد بود شدن آن می‌شوند نیز مفید است، بنابراین جویدن جعفری بعد از غذا می‌تواند کمک کند تنفس‌تان بد بو نشود.

اسیدآمینه‌ای به نام هوموسیستئین Homocysteine وجود دارد که می‌تواند به قلب و رگ‌های خونی آسیب بزند و جعفری می‌تواند با آن مبارزه کند. جعفری حاوی مقدار مناسبی از اسید فولیک است که از مقدار هوموسیستئین‌های مضر در خون کم می‌کند. این اتفاق می‌تواند در کمک به پیشگیری از سکته‌ی مغزی و حمله‌ی قلبی مفید باشد.

۸. جعفری و تقویت استخوان‌ها

تنها دو قاشق چای‌خوری جعفری بیشتر از ۱۵ درصد از نیاز روزانه‌ی شما به ویتامین K را تأمین می‌کند. بدن از ویتامین K برای تولید پروتئینی به نام اوستئوکلسین استفاده می‌کند. اوستئوکلسین در پروسه‌ی استخوان سازی و تقویت آن‌ها کاربرد دارد. ویتامین K مانع تجمع کلسیم در بافت‌های بدن می‌شود. اگر تجمع کلسیم در بافت‌های بدن زیاد شود می‌تواند بیماری‌های قلبی و عروقی ایجاد کند.

استئوکلسین Osteocalcin: مهمترین پروتئین غیر کلاژنی در ماتریکس استخوان است که دارای قابلیت اتصال به کلسیم است.

۹. جعفری و تقویت سیستم ایمنی

جعفری دارای عناصری است که سیستم ایمنی را تقویت می‌کنند. کلروفیل موجود در جعفری با عفونت‌های باکتریایی و قارچی مبارزه می‌کند. ویتامین A، تأثیرگذاری سلول‌های سفید خون را بهبود بخشیده و خاصیت آنتی‌اکسیدانی آن نیز به مبارزه با سرطان و حتی علائم پیری کمک می‌کند.

۱۰. جعفری و پیشگیری از سنگ کلیه

جعفری ادرارآور است، یعنی پروسه جریان مایعات را در بدن بهتر می‌کند. این تأثیر کمک می‌کند از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری شود و مایعات زیادی در بدن جمع نشود. بهبود جریان مایعات در بدن به مبارزه با سنگ صفرا و عفونت‌های ادراری نیز کمک کرده و از نفخ زیاد هم پیشگیری می‌کند.

عوارض جانبی

در صورتی که بیش از حد از جعفری استفاده شود، عوارضی جانبی در پی خواهد داشت. از جمله عوارض جانبی جعفری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- حساسیت پوستی: مالیدن روغن دانه جعفری بر روی پوست می ‌تواند آن را به آفتاب حساس کرده و موجب خارش پوست در برخی افراد شود. در نتیجه پیش از استفاده با پزشک خود مشورت کنید.

-  مسائل مربوط به بارداری و شیردهی: درست است که مصرف متعادل جعفری خطری ندارد اما در موارد استفاده بیش از حد آن در طول دوران بارداری یا شیردهی می تواند مشکلاتی را به دنبال داشته باشد.

-  فشار خون بالا: در برخی موارد ممکن است جعفری موجب افزایش سدیم بدن شده و سطح فشار خون را بالا ببرد. از این رو، اگر سابقه فشار خون دارید، احتیاط کنید و با پزشک خود مشورت کنید.

-  بیماری‌های کلیوی: اگر چه جعفری سلامت کلیه را بهبود می ‌بخشد، مطالعات ویژه ‌ای نشان می‌ دهند که می ‌تواند وضعیت را بدتر کند. در این مورد با دکتر خود صحبت کنید.

-  اثر متقابل در عمل جراحی: جعفری ممکن است سطح گلوکز خون را کاهش داده و در طول جراحی با کنترل قند خون تداخل داشته باشد. حداقل ۲ هفته قبل از عمل جراحی مصرف جعفری را متوقف کنید.