کلیات

موقعیت جغرافیایی و راهبردی

گذرگاه استراتژیک ابوکمال ۴۵۰ کیلومتر با دمشق و ۳۴۰ کیلومتر با بغداد فاصله دارد. دو شهر القائم در استان الانبار عراق و دیرالزور سوریه را از راه زمینی به هم متصل می‌کند. این دو شهر نزدیک‌ترین شهرها به مرز دو کشور در جنوب شرق سوریه و شمال غرب عراق هستند.

گذرگاه البوکمال در استان دیرالزور سوریه در جنوب رود فرات و در دورترین نقطه جنوب شرق سوریه و گذرگاه القائم در استان الانبار، در غرب عراق واقع است که هر دو گذرگاه در  امتداد هم و نقطه مقابل هم هستند.

گذرگاه در دوران داعش

نیروهای سوری و عراقی و همپیمانان آنان گذرگاه «بوکمال-القائم» را اواخر سال ۲۰۱۷  از دست گروه تروریستی داعش پس گرفتند، اما بازگشایی این گذرگاه چندین بار به دلیل ناتمام بودن امکانات آن به تعویق افتاد.

البوکمال در سال ۲۰۱۲ توسط داعش اشغال شد. القائم هم در سال ۲۰۱۴ به اشغال این گروه تروریستی درآمد. ارتش و نیروهای حشد شعبی عراق و ارتش سوریه هر دو گذرگاه را در اکتبر و نوامبر ۲۰۱۷ از اشغال تروریست‌ها آزاد کردند. آمریکا و رژیم صهیونیستی در طول دو سال اخیر بارها به اشکال مختلف از جمله بمباران مواضع سوری و عراقی در این گذرگاه سعی در کارشکنی برای گشایش آن داشته اند. آنها حالا هم از نهایی شدن تلاش‌های سوریه و عراق برای گشایش این گذرگاه به خشم آمده‌اند زیرا آن را نقطه اتصال ایران به سوریه از طریق عراق برمی‌شمارند.

اهمیت استراتژیک

بازگشایی گذرگاه راهبردی «البوکمال ـ القائم» از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار است. کارشناسان و ناظران سیاسی بر این باورند که با بازگشایی گذرگاه‌های البوکمال و اتصال تهران به دمشق از طریق بغداد ائتلاف سه جانبه آنها قوی‌تر شده و  تلاش‌های آمریکا به ویژه برای تضعیف روابط میان ایران و عراق یا عراق و سوریه بیش از پیش ناکام می ماند. این یکی از مهمترین دلایل اهمیت گذرگاه مذکور است.

دومین اهمیت گذرگاه «البوکمال، القائم» در مرزهای مشترک سوریه و عراق به هموار شدن مسیر رسیدن الحشد الشعبی (بسیج مردمی عراق) به داخل خاک سوریه برای مبارزه با تروریسم است؛ اتفاقی که البته نیازمند صدور مجوز رسمی توسط دولت دمشق و همچنین موافقت فرمانده کل نیروهای مسلح عراق است. اما در هر صورت، آنچه که واضح به نظر می رسد، این است که موانع جغرافیایی برای ورود نیروهای حشد شعبی به خاک سوریه جهت کمک به تسریع روند ریشه کن شدن تروریسم در این کشور، از میان برداشته شده است.

بر این اساس، آنچه اهمیت گذرگاه ابوکمال؛ القائم را دوچندان می کند، اتصال نیروهای زمینی محور مقاومت و گرفتن ابتکار عمل از تروریستهای مورد حمایت آمریکا و رژیم صهیونیستی است که اکنون به طور پراکنده و محدود علیه دو کشور سوریه و عراق عملیاتهای تروریستی انجام می‌دهند. لذا با بازگشایی این گذرگاه یک گام بسیار مهم برای بازگشت شرایط به قبل از ظهور داعش و عادی شدن تردد روزمره بین عراق، سوریه و ایران، برداشته می شود.

اهمیت دیگر بازگشایی گذرگاه البوکمال، القائم به مسائل اقتصادی باز می گردد. واقعیت این است که موقعیت جغرافیایی گذرگاه مذکور موجب می شود تا مبادلات تجاری میان کشورهایی نظیر جمهوری اسلامی ایران و عراق با دولت سوریه بیش از پیش تقویت شود.

از سوی دیگر، کارشناسان و ناظران مسائل بین المللی معتقدند: بازگشایی گذرگاه مذکور نمونه‌ای از خودکفایی کشورهای منطقه از کمک بیگانگان برای تامین امنیت گذرگاه هاست؛  به گونه‌ای که می تواند مقدمه‌ای برای مقابله با حضورنظامی آمریکا و متحدانش در منطقه باشد. 

• در مورد کشور سوریه بیشتر بخوانید
• با کشور عراق بیشتر آشنا شوید