کلیات
بارها در خبرها واژه نقدینگی را شنیدهاید. برای مثال دولت بیان می کند که یکی از راهکارهای اصلی در سال جاری برای کنترل افزایش قیمتها و تورم، مهار نقدینگی است. اما مفهوم نقدینگی چیست؟ نقدینگی چه تاثیری بر بیکاری، تولید و تورم دارد و راهکارهای افزایش و کاهش آن در اقتصاد به چه صورت است؟مفهوم پول نقد که مشخص است. پولی که در حال حاضر برای مبادله در دسترس است و میتوان برای خرید کالا و خدمات از آن استفاده کرد، اما نقدینگی مفهومی عامتر نسبت به این واژه دارد. نقدینگی به درجه نقدشوندگی داراییهای مختلف در قیمت مشخص اطلاق میشود.
مثال
فرض کنید شما میخواهید منزلتان در سریعترین زمان ممکن به شخصی بفروشید. قیمت منزل شما ۲۵۰ میلیون تومان است. از فرد خریدار در مورد نحوه پرداخت میپرسید. او بیان میکند من ۵۰ میلیون تومان پول نقد دارم، ۱۶۰ میلیون پول منزلم است که میخواهم بفروشم و ۴۰ میلیون مابقی را نیز با فروش ماشینم به شما پرداخت میکنم. در این مثال شخص در ظاهر ۲۵۰ میلیون لازم برای این معامله را دارد، اما آیا همگی این داراییها در حال حاضر قابلتبدیل شدن به پول هستند؟ بدون شک فروش منزل و ماشین او نیاز به زمان دارد. از طرفی نمیتوان دقیقا گفت این داراییها به قیمت گفته شده بهفروش میرسد یا خیر. همه این عوامل موجب میشود شما به این فکر بیفتید که پرداخت مشتری برای مثال ممکن است ۴ یا ۵ ماه بهطول بینجامد. حال اگر شخصی همان لحظه برسد و بگوید که ۲۵۰ میلیون پول نقد در حساب جاری خود در بانک دارد و میتواند همین امروز منزل شما را بخرد بدون شک شما با او وارد معامله خواهید شد.
پول موجود در بانک نیز یک نوع دارایی است. بار دیگر به مثال نگاه کنید، همه این داراییها نهایتا برای داد و ستد باید به پول تبدیل شوند، اما سرعت آنها متفاوت است. هرچه یک دارایی سریعتر به پول تبدیل شود اصطلاحا درجه نقدشوندگی آن بالاتر است. همچنین ملاحظه شد پول نقد سرعت معاملات را بالا میبرد. حال با این مقدمه به تبیین نقدینگی میپردازیم. نقدینگی در اقتصاد شامل پول و شبه پول است. پول بالاترین درجه نقدشوندگی را دارد، شما با پول به سرعت میتوانید هر آنچه را که آماده فروش است تهیه کنید.بهعبارت خیلی ساده پول به اسکناس و سکههای (مسکوکات) در دست مردم، همچنین هر گونه حساب بانکی که در هر زمان امکان برداشت تا ریال آخر از آن وجود داشته باشد اطلاق میشود. به این ترتیب این گونه حسابها مثل پول نقد عمل کرده و سرعت انجام معامله با آنها مثل پول نقد است. مثلا حساب دسته چک، حساب جاری است. اگر کسی چک روز به شما بدهد و به بانک مراجعه کنید چک شما در همان روز تبدیل به پول نقد میشود یا حسابهای قرضالحسنه متصل به عابر بانک.
چیستی شبه پول
شبه پول گونهای از داراییهای پولی شماست که قدرت نقدشوندگی آنها به اندازه پول نیست. به بیان ساده هرگونه پولی که شما در بانک سپرده کردهاید، اما امکان برداشت از آن به زمان خاصی محدود شده شبهپول است. برای مثال وقتی شما ۱۰ میلیون پول نقد خود را تحت عنوان سپرده بلندمدت یکساله ذخیره میکنید، پول شما به مدت یک سال به شبه پول تبدیل میشود یا حتی حسابی که به شما میگوید حداقل ۵ میلیون از پولتان همواره باید در حساب باشد تا به آن سود پرداخت کنیم، اگر ۱۰ میلیون در آن داشته باشید ۵ میلیون آن پول، و ۵ میلیون آن شبه پول است.حال به تاثیر نقدینگی در اقتصاد بپردازیم، تا اینجا مشخص است که هر چه پول در دست مردم بیشتر باشد سرعت انجام مبادلات تجاری افزایش مییابد. از طرفی همواره در جامعه مقدار مشخصی کالا و خدمات وجود دارد که مقدار پول در دست مردم باید با آن متناسب باشد. اگر مقدار پول بیشتر از کالا و خدمات موجود باشد، مردم همان میزان محصول را باید با پول بیشتری خریداری کرده و قیمتها در جامعه بالا میرود و برعکس.
اثرات نقدینگی در اقتصاد
از طرفی پول زیاد تقاضای مردم برای خرید کالاها و خدمات مختلف را افزایش میدهد و اگر محصولات تولیدکنندگان داخلی به اندازه کافی نباشد راه برای ورود کالاهای خارجی ارزان قیمت باز شده و رفته رفته مردم کالاهای خارجی را جایگزین کالای داخلی میکنند که پیامد آن کاهش تولید داخلی و افزایش بیکاری است؛ بنابراین حجم نقدینگی در جامعه باید کنترل شود. توجه داشته باشید این فقط پول نقد نیست که میتواند تورمزا باشد. پولهایی که بهصورت شبه پول در حسابهای بانکی ذخیره میشود نیز میتواند سریعا به پول نقد تبدیل شود. اما چگونه؟ بانکها منابع مالی جمع شده را میتوانند به مردم وام دهند. به این ترتیب حجم پول بیشتر از مقدار اولیه شروع به افزایش میکند. مثلا وقتی ۱۰ میلیون تومان در بانک جمع میشود و بانک آن را در قالب وام به شخص دیگری میدهد اگر نرخ بهره وام ۲۰ درصد باشد او در پایان سال باید ۱۲ میلیون به بانک بازگرداند.
راه کنترل نقدینگی جامعه
اما چطور میتوان نقدینگی یا حجم پول در گردش جامعه را کنترل کرد. هر کالایی در اقتصاد قیمتی دارد و قیمت پول نیز نرخ بهره آن است. برای مثال فرض کنید دولت میخواهد برای دو سال آینده حجم نقدینگی در کشور را کاهش دهد. اگر دولت نرخ بهره سپردههای بلندمدت ۲ ساله را ۲۵ درصد و نرخ بهره وام را ۳۰ درصد تعیین کند چه اتفاقی میافتد؟ از یک طرف مردم تمایل دارند پول خود را تا ۲ سال آینده در بانک سپرده کنند و این یعنی حجم پول نقد که سرعت مبادله بالایی دارد در جامعه کم میشود. از طرفی وام گرفتن برای مردم مشکل میشود و با این نرخ بالا تعداد افراد متقاضی وام نیز در جامعه کم میشود. به این ترتیب حجم پول کلی در جامعه کم شده و تقاضای مردم نسبت به قبل کاهش مییابد و قیمتها کنترل میشوند. عوامل متعددی در کنترل نقدینگی دخالت دارند، اما در این مقاله معمولترین روش آن ذکر شد.
*برگرفته از یادداشت مرتضی زارع در روزنامه دنیای اقتصاد
مجتبی کاتب
کد خبر: ۱۱۶۰۴۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۳۰
این روزها اقتصاد ایران با خطر جدی افزایش نرخ بهره مواجه هستند و این در حالی است که با توجه به وضع فعلی اقتصاد، بنگاه های تولیدی و بورسی دیگر تحمل بالارفتن نرخ بهره را ندارند.
کد خبر: ۱۱۵۶۱۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۰۲
تمرکز بانک مرکزی بر بر اجرای سیاست کنترل مقداری رشد ترازنامه بانکها و افزایش نسبت سپرده قانونی بانکهای متخلف، رشد خلق پول بانکها و به تبع آن رشد نقدینگی به میزان قابل توجهی کنترل شد.
کد خبر: ۱۱۵۵۱۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۹/۲۵
ربع سکه به عنوان نماینده تقاضای خرد نشان می دهد ربع سکه در این هفته بازدهی ۱۰ درصدی را کسب کرده است.
کد خبر: ۱۱۵۳۰۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۹/۱۲
پول تورمساز قد کشید
جدیدترین گزارش از شاخصهای پولی نشان میدهد، از آغاز سال تا پایان مهرماه، پایه پولی با روند صعودی همراه بوده و در پایان هفتمین ماه سال به بیش از ۷۱۲ هزار میلیارد تومان رسیده است؛ رکوردی که در کنار ضریب فزاینده، تاثیر مهمی در حجم نقدینگی خواهد داشت.
کد خبر: ۱۱۵۲۵۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۹/۰۸
رشد صعودی پول تورمساز
کد خبر: ۱۱۵۱۷۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۹/۰۳
سه هزار و صد و نود و چهارمین بسته ویژه خبری «تابناک»
در بسته خبری امروز «تابناک» تیترهایی مانند: تفکیک حسابهای شخصی و تجاری به کجا رسید؟ /هر خودرو تولیدی حدود ۲ هزار دلار ارزبری دارد / حداکثر تراکنش خرید روزانه از هر کارت بانکی چقدر شد؟ /کالابرگ اجرا میشود، اما به یک شرط / حجم نقدینگی باز هم رشد کرد ... را میخوانید.
کد خبر: ۱۱۵۱۵۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۹/۰۱
در نخستین روز از آخرین ماه پاییز، مرکز آمار و بانک مرکزی جدیدترین گزارش خود از تغییرات تورمی را منتشر کردند؛ اطلاعاتی که نشان از اختلاف نرخ تورم دارد؛ هرچند با یک ماه تفاوت، آمار و ارقام مورد نظر بررسی و تحلیل شده است.
کد خبر: ۱۱۵۱۵۲۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۹/۰۱
رکوردشکنی یک متغیر پولی
جدیدترین آمار رسمی از جزئیات حجم نقدینگی و متغیرهای پولی بیانگر رشد ۳۷.۸ درصدی حجم نقدینگی در یک سال منتهی به مردادماه است. این در حالی است که حجم نقدینگی در کانال ۵۰۰۰ هزار میلیارد تومانی قرار دارد.
کد خبر: ۱۱۴۸۹۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۸/۱۴
کد خبر: ۱۱۴۷۷۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۸/۰۷
بانک مرکزی اعلام کرد
بانک مرکزی امروز جزئیات تحلیی از تحولات اقتصاد کلان و اقدامات در شهریورماه ۱۴۰۱ منتشر کرد؛ گزارشی که نشان میدهد، در پایان نیم سال اول، نرخ رشد دوازده ماهه نقدینگی در شهریور ماه معادل ۳۷.۵ درصد بوده است.
کد خبر: ۱۱۴۷۵۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۸/۰۵
گزارشها از افزایش قابلتوجه پولهای سرگردان در کشور حکایت دارد؛ رقمی که حالا به گفته رئیس سازمان برنامه و بودجه به بیش از پنج هزار میلیارد تومان رسیده است؛ افزایشی که حالا از رسیدن خط فقر به ۱۸ میلیون تومان خبر میدهد. به نظر میرسد ایجاد ثبات، اصلاح اقتصادی و حتی بهبود معیشت اقشار ضعیف پروسهای زمانبر یا حتی فراموش شده است.
کد خبر: ۱۱۴۶۹۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۸/۰۲
بانک مرکزی چین برای افزایش نقدینگی ، ریپوی معکوس انجام داد.
کد خبر: ۱۱۴۶۸۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۸/۰۱
برای افزایش نقدشوندگی بازار تنها راه حل افزایش تعداد بازیگران بازار است. بدین منظور باید ابزاری (مثل فروش استقراضی) در اختیار داشت که فعالان بازار سرمایه حتی در منفی های بازار هم بتوانند بازدهی کسب کنند. ابزارهای فعلی عمدتا اختیار خرید هستند و سررسید محدودی دارند. سررسید ۶ ماهه یا یک ساله می تواند در افزایش جذابیت این ابزار موثر باشد.
کد خبر: ۱۱۴۶۴۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۳۰
در شش ماهه نخست امسال بورس عملکرد ضعیفی داشت و نقدینگی زیادی از بازار سرمایه خارج شد و به واسطه همین عملکرد انتظار میرود که درآمد کارگزاریها کاهش یابد. درآمد شش ماهه نخست سال کارگزاریها چقدر شد؟
کد خبر: ۱۱۴۲۵۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۰۶
با به اجرا درآمدن برنامه اصلاح ارز ترجیحی، اقتصاد ایران در معرض موج جدیدی از نوسانات تورمی قرار گرفت. نتیجه این اتفاق ثبت نرخ تورمی ۱۲ درصدی در انتهای فصل بهار بود و از پی این اتفاق قیمت کالا و خدمات در ادامه مسیر صعودی همیشگی خود، دچار یک جهش شد و وارد کانال جدیدی از قیمتها شد.
کد خبر: ۱۱۴۱۸۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۳۱
ماجرای مصوبه شورای پول و اعتبار در خصوص دریافت مالیات از حسابهایی که بالای ۳۵میلیون تومان گردش مالی داشته باشد یا در ماه بیش از ۱۰۰ تراکنش داشته باشند از آن دست موضوعاتی است که بررسی آن تصویری شفاف از واقعیت اقتصاد ایران نمایان میکند.
کد خبر: ۱۱۴۰۰۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۲۱
قائم مقام بانک مرکزی گفت کنترل تورم، نقدینگی و پایه پولی، یکی از برنامهها در راستاي اجرای سند راهبردی دولت سيزدهم است.
کد خبر: ۱۱۳۸۷۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۱۴
رئیس کل پیشین بانک مرکزی نوشت : درخصوص شیوه استقراض از بانک مرکزی و میزان خلق پول،اطلاعات درست به شما نداده اند.
کد خبر: ۱۱۳۷۸۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۰۸
بانک مرکزی گزارش «تحلیل تحولات اقتصاد کلان و اقدامات این بانک در تیر ماه ۱۴۰۱» را منتشر کرد.
کد خبر: ۱۱۳۶۸۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۰۲