کلیات
بارها در خبرها واژه نقدینگی را شنیدهاید. برای مثال دولت بیان می کند که یکی از راهکارهای اصلی در سال جاری برای کنترل افزایش قیمتها و تورم، مهار نقدینگی است. اما مفهوم نقدینگی چیست؟ نقدینگی چه تاثیری بر بیکاری، تولید و تورم دارد و راهکارهای افزایش و کاهش آن در اقتصاد به چه صورت است؟مفهوم پول نقد که مشخص است. پولی که در حال حاضر برای مبادله در دسترس است و میتوان برای خرید کالا و خدمات از آن استفاده کرد، اما نقدینگی مفهومی عامتر نسبت به این واژه دارد. نقدینگی به درجه نقدشوندگی داراییهای مختلف در قیمت مشخص اطلاق میشود.
مثال
فرض کنید شما میخواهید منزلتان در سریعترین زمان ممکن به شخصی بفروشید. قیمت منزل شما ۲۵۰ میلیون تومان است. از فرد خریدار در مورد نحوه پرداخت میپرسید. او بیان میکند من ۵۰ میلیون تومان پول نقد دارم، ۱۶۰ میلیون پول منزلم است که میخواهم بفروشم و ۴۰ میلیون مابقی را نیز با فروش ماشینم به شما پرداخت میکنم. در این مثال شخص در ظاهر ۲۵۰ میلیون لازم برای این معامله را دارد، اما آیا همگی این داراییها در حال حاضر قابلتبدیل شدن به پول هستند؟ بدون شک فروش منزل و ماشین او نیاز به زمان دارد. از طرفی نمیتوان دقیقا گفت این داراییها به قیمت گفته شده بهفروش میرسد یا خیر. همه این عوامل موجب میشود شما به این فکر بیفتید که پرداخت مشتری برای مثال ممکن است ۴ یا ۵ ماه بهطول بینجامد. حال اگر شخصی همان لحظه برسد و بگوید که ۲۵۰ میلیون پول نقد در حساب جاری خود در بانک دارد و میتواند همین امروز منزل شما را بخرد بدون شک شما با او وارد معامله خواهید شد.
پول موجود در بانک نیز یک نوع دارایی است. بار دیگر به مثال نگاه کنید، همه این داراییها نهایتا برای داد و ستد باید به پول تبدیل شوند، اما سرعت آنها متفاوت است. هرچه یک دارایی سریعتر به پول تبدیل شود اصطلاحا درجه نقدشوندگی آن بالاتر است. همچنین ملاحظه شد پول نقد سرعت معاملات را بالا میبرد. حال با این مقدمه به تبیین نقدینگی میپردازیم. نقدینگی در اقتصاد شامل پول و شبه پول است. پول بالاترین درجه نقدشوندگی را دارد، شما با پول به سرعت میتوانید هر آنچه را که آماده فروش است تهیه کنید.بهعبارت خیلی ساده پول به اسکناس و سکههای (مسکوکات) در دست مردم، همچنین هر گونه حساب بانکی که در هر زمان امکان برداشت تا ریال آخر از آن وجود داشته باشد اطلاق میشود. به این ترتیب این گونه حسابها مثل پول نقد عمل کرده و سرعت انجام معامله با آنها مثل پول نقد است. مثلا حساب دسته چک، حساب جاری است. اگر کسی چک روز به شما بدهد و به بانک مراجعه کنید چک شما در همان روز تبدیل به پول نقد میشود یا حسابهای قرضالحسنه متصل به عابر بانک.
چیستی شبه پول
شبه پول گونهای از داراییهای پولی شماست که قدرت نقدشوندگی آنها به اندازه پول نیست. به بیان ساده هرگونه پولی که شما در بانک سپرده کردهاید، اما امکان برداشت از آن به زمان خاصی محدود شده شبهپول است. برای مثال وقتی شما ۱۰ میلیون پول نقد خود را تحت عنوان سپرده بلندمدت یکساله ذخیره میکنید، پول شما به مدت یک سال به شبه پول تبدیل میشود یا حتی حسابی که به شما میگوید حداقل ۵ میلیون از پولتان همواره باید در حساب باشد تا به آن سود پرداخت کنیم، اگر ۱۰ میلیون در آن داشته باشید ۵ میلیون آن پول، و ۵ میلیون آن شبه پول است.حال به تاثیر نقدینگی در اقتصاد بپردازیم، تا اینجا مشخص است که هر چه پول در دست مردم بیشتر باشد سرعت انجام مبادلات تجاری افزایش مییابد. از طرفی همواره در جامعه مقدار مشخصی کالا و خدمات وجود دارد که مقدار پول در دست مردم باید با آن متناسب باشد. اگر مقدار پول بیشتر از کالا و خدمات موجود باشد، مردم همان میزان محصول را باید با پول بیشتری خریداری کرده و قیمتها در جامعه بالا میرود و برعکس.
اثرات نقدینگی در اقتصاد
از طرفی پول زیاد تقاضای مردم برای خرید کالاها و خدمات مختلف را افزایش میدهد و اگر محصولات تولیدکنندگان داخلی به اندازه کافی نباشد راه برای ورود کالاهای خارجی ارزان قیمت باز شده و رفته رفته مردم کالاهای خارجی را جایگزین کالای داخلی میکنند که پیامد آن کاهش تولید داخلی و افزایش بیکاری است؛ بنابراین حجم نقدینگی در جامعه باید کنترل شود. توجه داشته باشید این فقط پول نقد نیست که میتواند تورمزا باشد. پولهایی که بهصورت شبه پول در حسابهای بانکی ذخیره میشود نیز میتواند سریعا به پول نقد تبدیل شود. اما چگونه؟ بانکها منابع مالی جمع شده را میتوانند به مردم وام دهند. به این ترتیب حجم پول بیشتر از مقدار اولیه شروع به افزایش میکند. مثلا وقتی ۱۰ میلیون تومان در بانک جمع میشود و بانک آن را در قالب وام به شخص دیگری میدهد اگر نرخ بهره وام ۲۰ درصد باشد او در پایان سال باید ۱۲ میلیون به بانک بازگرداند.
راه کنترل نقدینگی جامعه
اما چطور میتوان نقدینگی یا حجم پول در گردش جامعه را کنترل کرد. هر کالایی در اقتصاد قیمتی دارد و قیمت پول نیز نرخ بهره آن است. برای مثال فرض کنید دولت میخواهد برای دو سال آینده حجم نقدینگی در کشور را کاهش دهد. اگر دولت نرخ بهره سپردههای بلندمدت ۲ ساله را ۲۵ درصد و نرخ بهره وام را ۳۰ درصد تعیین کند چه اتفاقی میافتد؟ از یک طرف مردم تمایل دارند پول خود را تا ۲ سال آینده در بانک سپرده کنند و این یعنی حجم پول نقد که سرعت مبادله بالایی دارد در جامعه کم میشود. از طرفی وام گرفتن برای مردم مشکل میشود و با این نرخ بالا تعداد افراد متقاضی وام نیز در جامعه کم میشود. به این ترتیب حجم پول کلی در جامعه کم شده و تقاضای مردم نسبت به قبل کاهش مییابد و قیمتها کنترل میشوند. عوامل متعددی در کنترل نقدینگی دخالت دارند، اما در این مقاله معمولترین روش آن ذکر شد.
*برگرفته از یادداشت مرتضی زارع در روزنامه دنیای اقتصاد
ابربدهکار ۶۸۲ هزار میلیارد تومانی
رقم بدهی بانکها به بانک مرکزی در یازده ماهه سال قبل به ۶۸۲ هزار میلیارد تومان رسیده که این رقم قابل توجه نسبت به ماه مشابه سال قبل تر، ۹۸.۳ درصد رشد داشته است.
کد خبر: ۱۲۳۲۰۱۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۷
دولت سیزدهم در ۳۰ ماه نخست فعالیت خود موفقترین عملکرد را در کاهش رشد نقدینگی در بین دولتهای پس از انقلاب داشته است.
کد خبر: ۱۲۳۱۲۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۳
دبیر شورای اطلاعرسانی دولت انتشار بخشی از سخنان رئیسجمهوری درباره «رشد نقدینگی » را تحریف شده توصیف کرد.
کد خبر: ۱۲۳۱۲۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۲
معاون اول رییس جمهور در دیدار اعضای هیات رئیسه اتاق تعاون:
جلسه دیدار اعضای هیات رئیسه اتاق تعاون ایران با معاون اول رییس جمهور پیش از ظهر امروز (یکشنبه) برگزار شد.
کد خبر: ۱۲۳۰۷۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۹
این اتفاق در حالی رخ داده که در این ماه مانده بدهی دولت به بانک مرکزی ۶۵ هزار میلیارد تومان افزایش یافته و از عوامل اصلی رشد پایه پولی بوده است.
کد خبر: ۱۲۳۰۵۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۸
کد خبر: ۱۲۲۳۹۵۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۷
رئیس کل بانک مرکزی مطرح کرد؛
گواهی سپرده خاص ۳۰ درصدی روش خیلی خوبی برای تامین مالی هدفمند تولید و سرمایه در گردش است که هر زمان تشخیص دادیم، نیاز به استفاده از این ابزار وجود دارد، آن را ادامه خواهیم داد.
کد خبر: ۱۲۲۲۴۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۹
کد خبر: ۱۲۲۰۸۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۷
برای اولینبار و در راستای صفر شدن رسوب پول، با دستور رئیسجمهور از بهمنماه نظام پرداخت اعتباری به ذینفع نهایی برای پرداختهای بودجهای دولت رونمایی شد.
کد خبر: ۱۲۲۰۵۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۹
عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفتوگو با تابناک اقتصادی؛
محققنیا معتقد است: مشکل اصلی کشور گلوگاههای تولید است که یکی از مهمترین آنها، تأمین سرمایه در گردش بهموقع برای تولیدکننده است؛ اگر واقعاً میخواهیم جلوی تورم را بگیریم، باید به تولید کمک کنیم تا اقتصاد کشور، نفسی بکشد.
کد خبر: ۱۲۱۹۲۱۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۲
دو ماه مانده به شروع ۱۴۰۳
با اعلام بانک مرکزی، حجم نقدینگی در پایان دی ماه ۱۴۰۲ به رقم ۷۵۵۶۲.۲ هزار میلیارد ریال رسید که نسبت به پایان سال قبل معادل ۱۹.۲ درصد رشد نشان میدهد.
کد خبر: ۱۲۱۹۰۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۱
کد خبر: ۱۲۱۹۰۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۱
در بحبوحه قد کشیدن دلار؛
بانک مرکزی به شبکه بانکی ابلاغ کرده که میتوانند از فردا اقدام به انتشار گواهی سپرده خاص با نرخ سود علیالحساب ۳۰ درصد کنند. این در شرایطی است که نرخ سود سپرده بانکی، پیشتر به ۲۲.۵ درصد رسیده بود و حالا باید دید، رویکرد جدید سیاست گذار چه اهدافی را دنبال میکند.
کد خبر: ۱۲۱۸۸۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۰
بر اساس جدیدترین آمار در آذر ماه رشد پایه پولی ۱۲ ماهه به ۳۳.۵ درصد و نرخ رشد ۱۲ ماهه نقدینگی به ۲۷ درصد رسیده و وعده بانک مرکزی این است که تا پایان سال رشد پایه پولی به زیر ۳۰ درصد و رشد نقدینگی به ۲۵ درصد برسد.
کد خبر: ۱۲۱۵۱۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۱
قائم مقام وزیر جهاد کشاورزی گفت: دامدار نقدینگی لازم برای پوشش فاصله ارز ۴۲۰۰ تومانی مرتبط با نهاده های دامی با ارز نیمایی ۲۴ هزار تومانی را نداشت، بر همین اساس چالش جدی در حوزه تولید گوشت قرمز در کشور ایجاد شد.
کد خبر: ۱۲۱۴۰۳۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۵
امروز مطالبی همچون قیمت حواله دلار امروز بالا رفت، پیش بینی بورس فردا را از دست ندهید، نمادهایی که حجم مشکوک خوردند، بیشترین خروج پول حقیقی توسط این دو نماد بانکی، مراحل انتقال سهام عدالت متوفی به وراث + مدارک مورد نیاز، عرضه جدید خودرو در بورس کالا، پیش بینی بورس تا پایان سال ۱۴۰۲؛ در سایت نبض بورس قرار گرفته است.
کد خبر: ۱۲۱۱۱۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۲۸
معاون بانک مرکزی گفت: رشد نقدینگی به ۲۶.۲ درصد رسیده که در میانمدت با پایه پولی به همبستگی میرسد و با توجه به سیاستهای بانک مرکزی حتما تا پایان سال این دو متغیر کاهشی خواهد بود.
کد خبر: ۱۲۱۰۰۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۲۲
به گزارش نبض بورس، در دهمین نمایشگاه کیش اینوکس گفتگویی را در غرفه نبض بورس با برزو حق شناس از کارشناسان بازار سرمایه داشتیم. در این گفتگو به مسائل و مشکلات روز بازار سرمایه و اقتصاد ایران پرداخته شد.
کد خبر: ۱۲۰۵۳۵۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۲۷
در پایان مهرماه ۱۴۰۲؛
با اعلام بانک مرکزی، نرخ رشد دوازده ماهه پایه پولی در پایان مهرماه ۱۴۰۲ با ۲.۴ واحد درصد کاهش نسبت به دوره مشابه ماه قبل به ۳۹.۶ درصد رسید. نرخ رشد دوازده ماهه نقدینگی نیز از ۳۴.۳ درصد در پایان مهرماه ۱۴۰۱ طی یک روند نزولی به ۲۶.۴ درصد در پایان مهر ماه ۱۴۰۲ کاهش یافت.
کد خبر: ۱۲۰۲۷۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۴
رییس کل اسبق بانک مرکزی گفت: در ۳۴ سال گذشته متوسط رشد نقدینگی در ایران ۲۸ درصد و متوسط رشد اقتصادی تنها ۳.۵ درصد بوده است.
کد خبر: ۱۲۰۲۱۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۱