کدام نهادها و چه اتفاقاتی باعث شکل‌گیری اعتراضات اخیر شدند؟!

حالا که تجمعات اخیر با رساندن صدای اعتراض مردم به گوش مسئولان پایان یافته و البته در این بین عده ای فرصت طلب نیز فضا را برای پیگیری اهداف نامشروع خود فراهم دیدند و صحنه اعتراض بخش هایی از مردم به شرایط موجود را عرصه ای برای سوءاستفاده خود دیدند، می توان این اتفاق و دلایل شکل گیری و ابعاد مختلف آن را بررسی کرد؛ از جمله اینکه کدام نهادها و چه اتفاقاتی باعث شکل گیری اعتراضات اخیر شد.

به گزارش «تابناک»؛ مسئولان، تحلیلگران و سیاسیون عوامل و دلایل مختلفی را برای شکل گیری اعتراضات اخیر برشمرده و به تحلیل آن پرداخته اند؛ از مؤلفه های اقتصادی گرفته که موجب نارضایتی لایه هایی از مردم و جامعه شده است تا دلایل سیاسی و ناکارآمدی در بخش هایی از نهادها و مجموعه هایی که مردم با اعتراض به آن در صدد اصلاح برآمده اند.

در عمده تحلیل هایی که پیرامون دلایل شکل گیری اعتراضات اخیر ارائه شد، نقش بخش ها، اقدامات و افراد مختلف مورد اشاره قرار گرفت. ناکارآمدی بخش هایی از عوامل اجرایی و عدم پاسخگویی نهادهایی از نظام، ناکارآمدی نهادهایی از دولت، نظارت ناکافی و پیگیری لازم توسط مجلس برای کارآمدی بهتر بخش های مختلف دولت، رفتار عمومی مسئولان و عدم برقراری ارتباط کافی با بدنه و بخش های مختلف مردم، تفاخر و اشرافی گری و ایجاد شکاف طبقاتی، تحریکات و تحرکات رئیس جمهور سابق و برخی اطرافیانش که طبق اعلام برخی مسئولان در حال بررسی است، نقش تریبون های عمومی اعم از صدای و سیما، تریبون در اختیار برخی ائمه جمعه و نشریات و رسانه ها، توسعه شبکه های اجتماعی و سهولت دسترسی به اخبار و اطلاعات توسط لایه های مختلف مردم و افزایش مشکلات اقتصادی برای مردم کف جامعه، از مهمترین دلایل شکل گیری اعتراضات اخیر خوانده شده است.

ناکارآمدی بخش هایی از قوه مجریه به ویژه برخی وزارتخانه های اقتصادی و اجتماعی به عنوان یکی از دلایل شکل گیری اعتراضات اخیر خوانده شده است. این کارایی ناکافی باعث افزایش مشکلات مردم به ویژه در حوزه اقتصادی شده است؛ موضوعی که مطالبه اولیه مردم معترض در شروع اعتراضات بود، اما در ادامه با دخالت هایی که صورت گرفت، راه اعتراض مردم به انحراف و حاشیه رفت.

نظارت ناکافی و پیگیری لازم توسط مجلس شورای اسلامی برای کارآمدی بهتر و بیشتر بخش های مختلف دولت، از دیگر موضوعاتی است که کارشناسان سیاسی عقیده دارند، زمینه ساز شکل گیری اعتراضات مردمی است. متإسفانه سؤال ها و طرح های استیضاح زیادی در مجلس توسط نمایندگان مطرح می شود که برخی آنان در صورت پیگیری و مطالبه کافی منجر به نتیجه می شود و کارایی بهتری را در مجموعه دولت به همراه خواهد داشت، اما بسیاری از این سؤالات و طرح های استیضاح با لابی و بعضا اقداماتی که دور از شأن نمایندگان و قوه مقننه است، پیگیری و دنبال نمی شود.

به تازگی و به دنبال اعتراضات مردمی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از رفتار عمومی مسئولان و عدم برقراری ارتباط کافی با بدنه و بخش های مختلف مردم گلایه کرد و خواستار ارتباط بیشتر وزیران و بدنه دولت با عامه مردم شد. این موضوع بیانگر این است که مردم به ارتباط با مسئولان نیاز دارند و حتی اگر این ارتباط نتیجه بخش برای رفع مشکلی نباشد، همین نفس رفتار و برقراری ارتباط بین مسئول و مردم باعث ایجاد یک فضای روانی مثبت در جامعه خواهد شد، لذا از این رو انتظار می رود توصیه صالحی وزیر ارشاد پس از این جدی تر از سوی مسئولان دنبال شود.

در کنار مشکلات اقتصادی مردم که کف جامعه هر روز آن را با تمام وجود درک و احساس می کند؛ تفاخر، اشرافی گری و شکاف طبقاتی زیاد ایجاد شده بین بخشی از جامعه با بخش های دیگر به شدت آزار دهنده است. این موضوع برای جوانان آزاردهندگی بیشتری دارد. مشاهده عبور خودروهای لوکسی که برخی آنها ارزش مادی معادل تمام زندگی چند ده و چندصد خانوار از بخش های محرم جامعه را دارد و زندگی ها و خانه های اعیانی آنچنانی که هر روز عکس و تصاویر آن در شبکه های اجتماعی در دسترس مردم قرار می گیرد، از جمله موضوعاتی است که می تواند به بخشی از اعتراضات اخیر ارتباط داشته باشد.

اخیرا برخی مسئولان از بررسی تحریکات و تحرکات رئیس جمهور سابق و اطرافیان او در جریان اعترضات اخیر خبر دادند. گفته شده که نهادهای امنیتی در حال بررسی این مسأله هستند. طبق نظر کارشناسان، اگر خبر قطعی در این خصوص توسط نهادهای مسئول اعلام شود آنگاه می توان در این خصوص اظهار نظر کرد.

نقش تریبون های عمومی اعم از صدا و سیما، تریبون های در اختیار ائمه جمعه و برخی نشریات و رسانه ها، موضوعی است که دولتی ها به شدت در مورد تأثیر آن در اعتراضات اخیر سخن می گویند و برخی کارشناسان سیاسی عمدتا حامی دولت این مسأله را از دلایل شکل گیری اعتراضات اخیر می دانند. اخیرا معاون وزیر تعادن، کار و رفاه اجتماعی پمپاژ تبلیغاتی و ایجاد ناامیدی را توسط تریبون های مذکور از دلایل اعتراضات اخیر خوانده بود.

سهولت دسترسی به شبکه های اجتماعی و دسترسی به اخبار و اطلاعات مختلف که البته در بسیاری از موارد در این شبکه ها راست و دروغ تلفیق می شود را بخشی از کارشناسان از دلایل شکل گیری اعتراضات اخیر می دانند. قطعا در این حوزه پیش از همه آموزش ها باید افزایش یابد؛ هرچند پس از اتفاقات اخیر دسترسی به برخی شبکه های اجتماعی از جمله تلگرام محدود شد، قطعا بستن راه حل مناسبی نیست. به نظر می آید توسعه توان فنی و طراحی شبکه های اجتماعی مناسب جایگزین در کنار آموزش راه های بهتری نسبت به ایجاد محدودیت است.