شرح ماجرای فیلترینگ فین‌تکی‌ها از زبان خودشان
مسدودیت وب‌سایت استارت‌آپ‌های فین‌تکی در دو هفته اخیر، اتفاقی شایان توجه در حوزه کسبوکارهای نوپای کشور بود. در این مطلب با بنیان‌گذاران این استارت‌آپ‌ها گفت‌وگو کرده‌ایم تا ماجرا را از زبان آنها بشنویم.
موج فیلترینگ وب‌سایت استارت‌آپ‌های فین‌تک که در حوزه پرداخت فعال هستند، از نخستین ساعات آدینه شانزدهم تیر ۹۶ با پخش اطلاعیه‌ای از سوی کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در فضای مجازی آغاز شد و تا بعدازظهر همان روز ادامه یافت. این اطلاعیه دلیل اصلی فیلترینگ را نداشتن «نماد اعتماد» اعلام کرده بود. در خبر ديگری، دليل اصلی فيلترينگ این استارت‌آپ‌های مالی، استفاده از نرم‌افزار تلگرام برای انتقال وجه بیان شد. همچنین این خبر حاکی از آن بود که این دستور توسط مقامات قضایی صادر شده است.
چند روز پیش اما برخی از این استارت‌آپ‌ها با امضای تعهدنامه و تقدیم آن به دادستانی و همچنین اصلاح قوانین وب‌سایت، پس از حدود یک هفته رفع فیلتر شده و فعالیت خود را از سر گرفتند.
جالب توجه اینکه فيلترينگ اخیر به جز عواقب منفی اقتصادی و اعتمادی كه برای فين‌تكی‌های حوزه پرداخت داشت، آسيب قابل توجهی به ساير كسب‌وكارهای خرد نیز وارد ساخت.
از همین رو با بنیان‌گذاران سه استارت‌آپ فعال در حوزه فین‌تک گفت‌وگو کردیم و شرح ماجرا را جویا شدیم:
مهدی باریده، هم‌بنیان‌گذار «پی‌پینگ» از ماجرای فیلترینگ سایت خود به نوپانا گفت: «پنجشنبه، سی‌ویکم فروردین ماه، در راه برگشت به خانه بودم که یکی از کاربران با تلفن همراهم تماس گرفت و بعد از سلام نخستین جمله‌ای که به زبان آورد این بود: چرا شما فیلتر شدید؟! چند ثانیه سکوت کردم و گفتم موضوع را بررسی می‌کنم. لحظات اول خوب بود، چراکه با اینترنت تلفن همراهم سایت باز می‌شد، اما سپس صدای زنگ موبایل هر چند ثانیه به گوش می‌رسید و همه همان خبر اولی را تایید می‌کردند. به جرات می‌توان گفت سخت‌ترین لحظه برای یک کسبوکار زمانی‌ست که دسترسی‌اش از همه جا قطع شود. در چنین حالتی آن کسبوکار دیگر زنده نیست. از فردای آن روز ماراتن پیگیری‌های ما شروع شد؛ پیگیری‌هایی که دقیقا ۶۴ روز از زندگی وکسب‌و‌کار فعال ما در پی‌پینگ را تحت‌الشعاع خود قرار داد و زحمات یک سال و نیم فعالیت ما را از بین برد. اکنون بعد از گذراندن این دوره زمانی، پی‌پینگ همانند قبل و با ایجاد بسترهای جدید که به زودی معرفی می‌شوند تمام تلاش خود را برای ایجاد خدماتی به‌روز و مستمر با توجه به نیاز‌های کاربران به کار خواهد گرفت.»
قاسم رادمان، بنیان‌گذار استارت‌آپ «آی‌دی پی» نیز در توضیحات خود مبنی بر فیلتر‌شدن این استارت‌آپ گفت: «جمعه شانزدهم تیرماه با گزارش برخی از کاربران از فیلتر شدن سایت «آی‌دی پی» مطلع شدیم. تا چند روز دلیل فیلتر «آی‌دی پی» و سایت‌های دیگر فعال در حوزه فین‌تک مشخص نبود. با پیگیری‌هایی که انجام دادیم دریافتیم دلیل این امر دو نکته بوده است: عدم اخذ مجوز از بانک مرکزی و قرار گرفتن لینک‌های سایت در تلگرام.
در مورد دلیل نخست باید گفت که بانک مرکزی به‌دلیل جدید و ناشناخته‌بودن این حوزه، هنوز هیچ مجوزی در خصوص استارت‌آپ‌ها و کسبوکارهای حوزه فین‌تک صادر نکرده اما منعی هم در خصوص این کسبوکارها ایجاد نشده است.
در مورد دلیل دوم نیز در واقع برای ما قابل باور نبود که صرفا به خاطر اینکه لینک سایت ما در تلگرام رفته فیلتر شویم. ما هیچ‌گونه خدمات مالی و پولی به تلگرام نداده و خریداران و کاربران سایت ما فقط به عنوان تبادل لینک از آن استفاده می‌کنند.»
در ادامه صحبت‌ها، باریده از چگونگی رفع فیلترینگ سایت «آی‌دی پی» گفت: «با تعهدی که به نماینده دادستانی در کمیته فیلترینگ مبنی بر عدم استفاده کاربران از لینک ما در تلگرام (که عملا امری دشوار است) داده شد، اکنون رفع فیلتر شده‌ایم و در حال سرویس‌دهی به پذیرنده‌ها هستیم. البته قوانین سایت را نیز به همین جهت تغییر داده و قرار دادن لینک در شبکه‌های اجتماعی خارجی و تلگرام را ممنوع کرده‌ایم و در صورتی‌که کاربری اقدام به این امر کند از سوی ما مسدود می‌شود.»
اما میلاد جهاندار، فیلترینگ «باهمتا» را این‌گونه برای نوپانا شرح داد: «جمعه گذشته، شانزدهم تیر ماه، با همکاران در دفتر «باهمتا» بودیم که متوجه شدیم پرداخت‌ها در پنل ادمین ناگهان افت کرده و از سوی دیگر کاربران اطلاع دادند که بدون اخطار قبلی آن هم در روز تعطیل فیلتر شده‌ایم. همان روز در این خصوص پیگیری‌هایی انجام شد و تلاش کردیم تا بفهمیم دلیل فیلتر کردن سایت ما چه بوده است. در آن روز که نتوانستیم هیچ پاسخی دریافت کنیم، و اتفاقا برایمان عجیب بود که چرا در روز تعطیل می‌شود یک سایت فیلتر شود اما پاسخگویی مسئولان ممکن نیست. متاسفانه تا کنون هم نتوانسته‌ایم دلیل صریح، روشن و مکتوبی در این‌باره دریافت کنیم، البته کارشناسان به صورت شفاهی دو دلیل عمده فیلتر شدن «باهمتا» را بیان کردند؛ یکی اینکه «باهمتا» از بانک مرکزی مجوز ندارد و دیگر اینکه لینک پرداخت‌های سایت ما در تلگرام قرار گرفته بود.
انتظار ما این است که نهادها، رسانه‌ها و یا حتی اشخاص حقیقی برای بیرون آمدن ما از این مشکل هر کمکی که می‌توانند، انجام دهند. فعالیت کسبوکارها را نمی‌توان یک‌شبه و با تصمیمات ناگهانی مسدود کرد. ضربه‌ای که فیلتر شدن یک کسبوکار در پی دارد اول از همه به مردم وارد می‌شود.»
جهاندار در ادامه با تاکید بر محدود شدن فضای توسعه کسبوکارها به‌دلیل بروکراسی و پروسه اخذ مجوز بیان داشت: «ویه‌ای که در حال حاضر در کشور وجود دارد این است که شما برای انجام هر فعالیتی نیاز به مجوز دارید؛ اما پروسه اخذ مجوز، پیچیدگی‌ها و محدودیت‌های خاص خود را داشته و ماحصل این سخت گیری‌ها و اعمال محدودیت‌ها این شده است که ایران یکی از بالاترین رتبه‌ها در دشوار بودن راه‌اندازی یک کسبوکار را دارد. این در حالی‌ست که برنامه ششم توسعه بر اساس مجوز زدایی نوشته شده و اگر به‌دنبال ایجاد اشتغال، کسبوکار و اقتصادی پویا در کشور هستیم باید شرایط را تسهیل کنیم. در واقع بهتر است به این سمت برویم که برای راه‌اندازی کسبوکار نیاز به اخذ کمترین مجوز باشد و در عوض چارچوب‌هایی مشخص شود که کسبوکار بر مبنای آن فعالیت کند.»
