چرا آلمانی‌ها کار تشکیلاتی را الزامی می‌دانند؟

فرض بر این است که عده ای استاد از دانشگاه‌های گوناگون با طرز تفکرهای مختلف در یک نشست هم اندیشی مجازی حاضر شده و به بحث و گفتگو می پردازند؛ و حاصل همه این بحث ها می شود نیوشیدن کلی حرف خوب؛
....و نوشیدن: «یک فنجان فرهنگ»

همه اینها درست؛ اما فکر نمی‌کنید دانشگاه و جامعه‌ای که دانشگاه را به عنوان مجموعه‌ای اثرگذار پذیرفته است، باید توقعات خود را از استاد با واقعیت‌های موجود منطبق سازد؟
روحانی ارجمندی که در یکی از دانشگاه‌های بزرگ تدریس می‌کرد و با استادان و زبدگان آنجا حشر و نشر داشت، روزی به من ‌گفت یکی از استادان دانشگاه ما که زبان تدریس می‌کرد و حقاً ‌و انصافاً نیز استاد ارجمند و فاضلی بود، مدتی اصرار می‌کرد که من برای شام به منزل او بروم. من علت این همه پافشاری و ابرام را نمی‌دانستم، با این وجود پس از چند بار درخواست،‌ دعوت او را اجابت نموده، شبی مهمان او شدم. پس از صرف شام بحث به مسائل خانوادگی کشید و او قدری از خانواده‌اش؛ همسر و فرزندانش برای من سخن گفت.
در لابلای صحبت ها دریافتم که او پسری پانزده ساله دارد که مدتی است با دختری رفیق شده،‌کار ‌آنان در این دوستی نابهنگام بالا گرفته است. استاد موقعیت خود و خانواده‌اش را در خطر می‌بیند و از من دعوت کرده تا ضمن صرف شام و گفتگو راه حلی برای این معضل بیابد!
با اندکی تأمل درمی‌یابیم که قلمرو اسلامی شدن دانشگاه‌ها از مسائل ظاهری فراتر رفته و به بسیاری از مسائل متنوع و گسترده دیگر نیز می‌رسد.
مشتری قبول کرد پول را داد و رفت تا ساعتی دیگر برای باز پس گر فتن کفش خود نزد پینه دوز بر گردد.
او میان نفع و اخلاق، میان دل و قاعده مانده است. دوراهی ساده‌ای که هیچ یک خلاف عقل نیست. اگر کوک چهارم را نزند، خلاف نکرده و اگر بزند به انسانیت خویش حرمت نهاده است.
همچنین لازم است برای ایجاد شرایط تأثیرگذاری، موانع و روادعی را که سدّ راه استاد شده است، برطرف نموده، برای ایجاد شرایط تأثیرپذیری، جریان سازی لازم را برای وی فراهم آورند.
من دوستی داشتم که متخصص طب اورژانس بود و از همه قابلیت و صلاحیت خویش برای ارتقای این رشته استفاده می‌نمود. وی که همه ساله سه ماه تمام را در سوئد به بهسازی و بروز رسانی دانش خویش مبادرت ورزید، می‌گفت: در سوئد شرایطی فراهم است که استادان در رشته‌های گوناگون از همه ظرفیت خویش برای بهبود اوضاع و احوال پیرامونی خود بهره ببرند. از جمله آنکه استادان برای دستیابی به همین مقاصد دائماً در تلویزیون و رسانه‌های جمعی دیده شده، مطالب آموزشی گوناگونی را با مردم در میان می گذارند. ما با استفاده از همین ظرفیت طب اورژانس را در شبکه‌های گوناگون تلویزیونی فراگیر کرده‌ایم.
دوستان عزیز؛ بخشی از روند اسلامی شدن دانشگاه، توجه به استادان، شناخت آنان - همان گونه که هستند- ، زمینه سازی برای اثرگذاری آنان و مقدمه سازی برای جریان سازی آنهاست. فکر می کنم دوره آن گذشته است که ما بیاییم و روی اسم با هم ستیز کنیم. من معتقدم با همین ایده‌ها و انگیزه هاست که دانشگاه، اسلامی‌ می‌شود.


به تعبیر برخی از رفقا استاد همچون کوه یخی است که ظاهری نمایان دارد و باطنی پنهان. ظاهر نمایان آن نقش آموزشی اوست و باطن پنهان او نقش معلمی وی. آن نقش آموزشی کوچک‌تر، اما عریان‌تر است ولی نقش معلمی ریشه دارتر، بزرگ‌‌تر ولی نهان‌تر است.
در یک بازبینی مختصر و با نیم نگاهی به آنچه از استاد و اهتمام وی به جنبه‌های علمی، اثرگذاری و خرد جمعی بیان کرده‌ایم آیا این اصول و قواعد، قواعد بازی در دانشگاه اسلامی نیست؟

*عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی