پیام‌های عدم حضور آمریکا در نشست سه‌جانبه مسکو درباره سوریه

نشست روز گذشته وزرای خارجه ایران، روسیه و ترکیه در مسکو، از جهات متعددی مورد توجه محافل بین المللی قرار گرفته است. برگزاری این نشست، کمتر از یک روز پس از ترور سفیر روسیه در ترکیه از یک سو و اوضاع خاص کنونی در سوریه، از جمله مهمترین دلایل این امر بوده است؛ اما دیدگاه آمریکایی ها نسبت به برگزاری چنین نشستی در این سطح چیست؟

به گزارش «تابناک»، روز گذشته مقامات عالی رتبه ایران، روسیه و ترکیه در مسکو با یکدیگر دیدار و درباره یافتن راه حلی برای پایان دادن به بحران سوریه به گفت و گو پرداختند. این در حالی است که عدم حضور آمریکا در نشستی در این سطح و اساساً عدم دعوت از وزیر خارجه آمریکا بدین منظور، یکی از دلایل خاص اهمیت یافتن آن بوده است.

روزنامه «نیویورک تایمز»، در گزارش تحلیلی خود از نشست روز گذشته، محور تمرکز خود را بر همین موضوع، یعنی غیبت واشنگتن قرار داده و می نویسد، در شرایطی که نیروهای ارتش سوریه پیروزی های مهمی را در عرصه میدانی به دست آورده اند، شکل گیری چنین ائتلافی میان سه کشور مذکور و غیبت همه قدرت های غربی در آن، تنها بدین معناست که تحت هر شرایطی، حکومت بشار اسد، رئیس جمهور سوریه ادامه پیدا خواهد کرد.

به نوشته این روزنامه، این نتیجه در شرایطی حاصل خواهد شد که باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا، از همان ابتدا مکرر خواستار کنار رفتن بشار اسد از قدرت شده بود؛ اما خودداری وی از مداخله جدی تر در این زمینه، سبب شد که اکنون آمریکا ابزار اندکی برای تأثیرگذاری بر این بحران مهم در اختیار داشته باشد.

از سوی دیگر، دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا نیز هفته گذشته وضعیت سوریه را «بسیار اسفناک» توصیف کرده و از ضرورت «کمک به مردم» از طریق ایجاد مناطق امن در داخل خاک سوریه سخن گفته بود با این حال، در صورتی که روند تخلیه معارضین و تروریست ها از حلب و همین طور روند مذاکرات فعلی سه کشور در این زمینه ادامه پیدا کند، زمانی که ماه آینده ترامپ به عنوان رئیس جمهور سوگند یاد کند، برقراری منطقه امن اساساً دیگر موضوعیت نخواهد داشت.

نیویورک تایمز در ادامه این تحلیل را مطرح می کند که یک سال پس از آنکه آغاز عملیات نیروهای ائتلاف ضد داعش، عملاً به تغییر اوضاع در سوریه منجر شد، روسیه در پی یافتن راهی برای پایان دادن به جنگ است و بر همین اساس، روند گذار سیاسی را به عنوان فرصتی می نگرد که بتواند به درگیری ها به شکلی پایان دهد که هم مطلوب دولت سوریه و هم در راستای منافع گسترده تر خودش در منطقه باشد.

اندرو تبلر، پژوهشگر مؤسسه واشنگتن برای مطالعات خاور نزدیک، می گوید: «روسیه درک می کند که هیچ کس به شما چیزی نخواهد داد و خودتان باید آن را بگیرید. در این شرایط که عقب نشینی آمریکا سریع تر از پیشروی طرف مقابل انجام می گیرد، انجام چنین کاری ساده تر است». وی می افزاید: «وقتی ترک ها، ایرانی ها و روس ها، همگی بر پیشبرد فرایند بدون آمریکا اتفاق نظر دارند، می فهمید که یک جای کار برای ما (آمریکا) می لنگد».

در این شرایط، روسیه هم از تحقیر آمریکا در موضوع سوریه دست برنمی دارد. هفته گذشته، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه اظهار داشت کار کردن مستقیم با ترکیه بر سر موضوع توافق خروج معارضین از حلب، از «دورهمی های بی فایده با ایالات متحده» مفیدتر است. وی همچنین گفت گروه حامیان سوریه که وی و کری در سال 2015 بنیان گذاشتند، سندهای مهمی منتشر کرده، اما نتوانسته نقشی واقعی ایفا کند.

در این شرایط، جان کربی، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت، جان کری، وزیر خارجه این کشور، تلفنی با همتایان روس و ترک خود گفت و گو و نسبت به اینکه تلاش جدید آن ها برای صلح نتیجه بخش باشد، ابراز تردید کرده است.

به هر ترتیب، همزمان با پیروزی های نیروهای ارتش سوریه در حلب، روسیه طرح مذاکرات جدیدی در قزاقستان را پیشنهاد داده تا جایگزین مذاکرات تحت نظر سازمان ملل در ژنو شود. روسیه همچنین در موضوع سوریه همکاری جدید و مستقیمی را با ترکیه آغاز کرده است.

در این میان، یکی از دلایل متمایل شدن ترکیه به سمت روسیه را باید خشمگین بودن و آزردگی آنکارا از سیاست واشنگتن مبنی بر همکاری با کردهای سوریه قلمداد کرد. یکی دیگر از دلایل شکل گیری ائتلاف میان آنکارا، تهران و مسکو، انتخاب ترامپ به ریاست جمهوری آمریکاست، زیرا وی وعده داده حمایت از معارضین سوری را کاهش خواهد داد.

به عقیده نیویورک تایمز، حضور ایران در نشست مذکور نیز بسیار مهم است. توافق اولیه در این زمینه، تنها میان ترکیه و روسیه بود و فقط نیز حلب را شامل می شد. حضور ایران، به طور مشخص به دلیل نفوذ ایران بر گروه های شیعه فعال در سوریه صورت گرفته است. به هر ترتیب، این روزنامه در نهایت نتیجه گیری می کند که به واسطه عدم تحرک آمریکا، دیگر قدرت ها توانسته اند خلأ موجود را در موضوع سوریه پر کرده و در این زمینه فعال شوند.