با خوردن پیتزا به جای آبگوشت، روستا توسعه نمی‌یابد!

به گزارش «تابناک» در سال های گذشته برخی موسسه های مطالعاتی در بررسی های انجام شده خود خبر از تخلیه قریب به 40 هزار روستا در کشور دادند. خبری که بر اساس مقایسه نسبت جمعیت شهر و روستا در چند دهه گذشته به سادگی قابل اثبات است و در حال حاضر بر خلاف اوایل سده 1300 شمسی کم تر از 30 درصد جمعیت کشور در روستا زندگی می کنند.
در همین رابطه «تابناک» به سراغ دکتر «حسن افراخته» عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی تهران و مدرس رشته جغرافیا برنامه ریزی روستایی رفت و برخی از اصلی ترین چالش های پیش روی روستانشینی در ایران را با وی در میان گذاشت. در ادامه مشروح این مصاحبه را می خوانید:
جدای از صحت و سقم عدد و ارزیابی مذکور، مهاجرت های روستایی با این ابعاد، در ایران از نوع رکودی است و نمی تواند بیانگر تعادل اجتماعی، اقتصادی و محیطی جامعه باشد. تنها ماندگاری جمعیت روستایی بیانگر توسعه کشور نیست مثل بنگلاش و افغانستان، نبود جمعیت به آن معنی در روستاها نیز نشان عقب ماندگی نیست مثل نمونه انگلیس. آنچه اهمیت دارد توزیع نا متعادل جمعیت در شهر و روستا و نیز مناطق مختلف کشور است که متأسفانه در حد افراط در کشور دیده می شود و دقیقاً پدیده ای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است و منشأ بسیاری از معضلات بوده و خواهد بود.

در اختیار گذاشتن خدمات فوق و بیشتر از آن از سوی مسئولان، حق طبیعی مردم است. همه نقاط کشور باید مجهز به این گونه خدمات باشد . اما کیست که نداند که اسکان از اشتغال پیروی می کند. تلفن و گاز برای مردم بی کار و درآمد موجب افزایش هزینه و کسری موازنه دخل و خرج می شود. اگر به واقع قصد مسئولان آن بوده است که شما می فرمایید ،زهی بی اطلاعی و مایه تأسف! اما به نظر اینها رو و سطح واقعیت باشد و ماهیت مسأله چیز دیگری است.

برخی معتقدند کاهش جمعیت روستا نشین کشور و در مقابل افزایش نرخ شهرنشین به نوعی نشانه توسعه یافتگی کشور و افزایش سطح رفاه جامعه است، شما این موضوع را چگونه می بینید؟
 برپایی مدارس صحرایی و بیمارستان های صحرایی در نقاط مختلف کشور چه دلیلی دارد؟ چند میلیون نفر مشمول طرح شهید رجایی و کمیته امداد  در کشور داریم، چند میلیون بیکار در کشور وجود دارد و چه درصدی از جمعیت کشور زیر خط فقر زندگی می کنند؟  

پیشتر به اطلاع رسید که مسئله فقدان جمعیت روستایی به خودی خود اهمیتی ندارد .خداوند انسان را آزاد آفریده و من و شما نمی توانیم برای آنها تعیین تکلیف کنیم که کجا زندگی کنند و کجا نروند. اما بی تعادلی توزیع جمعیت در کشور بیانگر بیماری خطرناک اقتصادی ،اجتماعی است و عواقب نا مطلوب محیطی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در بر داشته و خواهد داشت که شایسته مردم با تمدن دیرینه ایران نیست.

برای توسعه پایدار روستاها و رهایی یافتن از تهدیدات آن چه باید کرد؟ آیا می توان به مجموعه اقدامات تا کنون مسئولان نمره قبولی داد؟

برخی برای رهایی از مشکل توزیع امکانات در مناطق روستایی کم جمعیت، بحث تجمیع روستاها را مطرح می کنند. بفرمایید این مسئله چه محاسن و معایبی دارد؟

تناسب جمعیتی حال حاضر کشور 30 درصد روستایی در برابر 70 درصد شهری است. به نظر شما نتایج سرشماری سال 95 چه تغییراتی را در این تناسب نشان خواهد داد؟
 این مسئله هم کهنه شده است. اکنون اغلب مسئولان کشور روستا زاده اند.  بی گمان اگر روستاییان عنوان " بزرگوار  و محترم " خطاب شوند در روستا نخواهند ماند و آنها به این دلیل راهی شهر نمی شوند که ارج پیداکنند ؛ این به گونه ای  فرافکنی مسئله و فرار از مسئولیت است. این موضوع، در کتاب جغرافیای روستایی ایران به قلم اینجانب و چاپ سمت بررسی شده است. در دنیای امروز، موقعیت افراد بر مبنای محل اسکان او تعیین نمی شود بلکه بستگی به فرهنگ او دارد که البته حتماً تأیید خواهید فرمود که فرهنگ چیه، "جیب" او تعیین کننده است.     

به عنوان سئوال آخر، بفرمایید عملکرد تا کنون مسئولین در رابطه با توسعه روستاها چگونه بوده و مجموعه اقداماتی که برای توسعه روستایی از آن غافل هستند، چیست؟

چقدر خوب بود که به جای نکو داشت روز روستا در شهرهای بزرگ و مصرف آب میوه و شیرینی به افتخار آنان، اجازه داده شود که خودشان آنگونه که می خواهند زندگی کنند. از روش زندگی که خودشان بر می گزینند، حمایت کنیم. ثروت ملی را به دست کسانی نسپریم که روستاییان مجبور شوند با عجز و لابه از آنها طلب استمداد کنند.